Nieuwegein
23 Jun. 2015
5 minuten
De crisis lijkt voorbij, de blik is weer optimistisch gericht op de toekomst: het jaar 2015 lijkt nu al in veel opzichten definitief af te rekenen met zijn veelal somber gestemde voorgangers. In het kielzog van een algehele herwaardering van de industrie, verschenen er uitdagende vergezichten gelardeerd met termen als ‘the internet of things’, ‘the factory of the future’ en ‘the next generation adaptive robots’.
De rol van het mkb-metaal is belangrijk in die vergezichten. Als essentieel onderdeel van de industriële keten, is de positionering van het mkb-metaal binnen de grotere kaders als Smart Industry en Topsectoren van cruciaal belang. Vraagstukken die daarbij van belang zijn, hebben alles te maken met nieuwe technologieën, financiering, duurzaamheid en uiteraard de factor mens. Als basis voor het beleidsplan ‘2015-2020′, startte Metaalunie in 2014 daarom een verkenning naar de toekomst. Met een ronde langs wetenschappers, ministeries, collega-brancheorganisaties en deskundigen werd inzichtelijk gemaakt wat er de komende vijf jaar op het mkb-metaal afkomt. Vervolgens zijn deze trends en ontwikkelingen intern, in bestuurlijke kring en in alle regio’s van Metaalunie met de leden besproken. Alle verzamelde inzichten zijn gebundeld in het Beleidsplan 2015-2020. Het vormt de richtlijn voor de activiteiten van Metaalunie in de komende jaren en de jaarlijks op te stellen actieplannen.
Enkelstuks
De Metaalunieverkenning leverde een aantal impactvolle trends en ontwikkelingen op, volgens Metaalunievoorzitter Fried Kaanen. ‘De behoefte aan producten en diensten op maat zal toenemen door een verdere individualisering van de maatschappij. En daarmee de noodzaak tot kleinere productseries tot zelfs enkelstuks’, zegt hij. ‘Dit wordt mogelijk door een verdergaande digitalisering in de industrie. ICT is de grote ‘game changer’ voor de komende jaren. mkb-bedrijven die niet in ICT investeren, dreigen hun positie te verliezen.’ Kaanen verwacht dat samenwerking ook steeds essentiëler wordt. ‘En er vindt een sterke ontwikkeling plaats richting Smart Industry en productietechnologie. Daarbij speelt het mkb-metaal een belangrijke rol. De plek van de toeleverancier in de keten verschuift namelijk, er wordt meer gevraagd mee te denken bij ontwikkelingen van fabrikanten. Het mkb moet zich daarom bij innovatie focussen op ontwikkelingssnelheid van productie en productietechnologie en innovatie op het terrein van proces, markt en financiering.’
Nieuwe eisen
Naast deze ontwikkelingen heeft Metaalunie ook gekeken naar sociaaldemografische veranderingen. ‘Ontgroening, vergrijzing en discussies als flexibele schil en hoe arbeidskrachten aan te nemen en blijvend effectief in te zetten, zijn issues die belangrijk zijn voor hetmkb-metaal’, vindt Kaanen. ‘Verwacht wordt dat in 2020 30 procent van het personeelsbestand op de arbeidsmarkt bestaat uit flexkrachten, het aandeel ozp/zzp’ers gaat richting de 17 procent. Deze nieuwe arbeidsmarkt stelt nieuwe eisen, waardoor ‘collectiviteiten’, zoals een cao of bedrijfstak-pensioenregeling, onder druk komen te staan.’
Vier speerpunten
Voortvloeiend uit het nieuwe Beleidsplan zijn er vier speerpunten geformuleerd voor 2015. De eerste daarvan is het ‘vergroten van de verdienkracht van ondernemingen’. ‘De teruggelopen verdienkracht is een van de kernproblemen van de afgelopen zes jaar’, licht Kaanen toe. ‘Ondernemers moeten zich kunnen bezighouden met het ondernemen, niet met het nemen van drempels, die opgeworpen zijn door regelgeving. Think small first moet daarom bij nieuwe regelgeving het uitgangspunt worden. Als wetgeving voldoet voor een kleine onderneming, voldoet die ook voor een grote, maar andersom niet. We constateren nog steeds dat regelgeving zo complex wordt, dat het mkb daar niet mee uit de voeten kan. Het probleem wordt wel erkend maar er gebeurt nog te weinig mee. De politiek, maar ook de banken, moeten niet alleen over het mkb praten, maar vooral ook mét. Dan pas komt de juiste focus. Het rendement moet terug in de bedrijven.’
Potentie
Hetzelfde geldt ook voor de export. Kaanen: ‘De overheid zet via het Topsectorenbeleid in op verre exportlanden als Brazilië. Voor met name met export startende mkb-bedrijven is dat een behoorlijk grote stap. Export naar Vlaanderen of Duitsland is veel gemakkelijker te realiseren. In de landen om ons heen is nog veel potentie. Daarom gaat Metaalunie meer actie ondernemen om lidbedrijven waar mogelijk te ondersteunen bij het starten en uitbouwen van die exportactiviteiten.’
Innovatie
Dat innovatie, het tweede speerpunt, een essentiële factor is voor de concurrentiekracht van de maakindustrie, is al eeuwenlang bekend. Maar de ontwikkelingen die als Smart Industry in 2014 zijn voorspeld, gaan verder dan dat. Het toepassen van nieuwe technologieën zal leiden tot compleet nieuwe businessmodellen en totaal andere manieren van produceren. Met gevolgen voor de complete keten, voor mens en machine. Productie wordt sneller en slimmer maar ook meer gericht op enkelseries en precisiemaatwerk. Verregaande digitalisering en verweving van apparaten, productiemiddelen en organisaties (het ‘internet of things’) spelen daarbij een belangrijke rol. Kortom: Smart Industry.
Goede vakmensen
Technologische ontwikkelingen kunnen, los van de hele robotiseringsdiscussie, niet geïmplementeerd worden zonder de menselijke factor zegt Kaanen. ‘Goede vakmensen zijn een onmisbare schakel. Menselijk kapitaal is dan ook ons derde speerpunt. In de huidige maatschappelijke context en met het oog op de eisen die de technologische ontwikkelingen stellen, heb je het dan over vakmensen die flexibeler en breder en daarnaast duurzamer, dus langer, inzetbaar zijn. Dat vraagt om voldoende instroom van goed opgeleide vakmensen. En om permanente scholing om die technologische ontwikkelingen bij te houden. Daarom werkt Metaalunie samen met andere sectoren in de techniek en samen met OOM, het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor onze sector. Een goede en flexibele cao past daar ook bij.’
Smart People Award
Het belang van het speerpunt menselijk kapitaal wordt dit jaar extra benadrukt door het thema van de Metaalunie Award: Smart People. De op 5 november uit te reiken Award zet de mens centraal. Kaanen: ‘De bedrijven die zich voor de Award hebben aangemeld, is gevraagd aan te geven hoe ze aandacht geven aan in eerste instantie de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers, maar ook in relatie tot technologische innovatie. Voor de menselijke factor is het belangrijk dat de bedrijven er alles aan doen om die vakmens niet alleen gemotiveerd en gezond te laten werken, maar ook dat die vakmens zich blijft ontwikkelen en blijft doorleren. Winnende bedrijven zijn dan ook bedrijven met een bedrijfscultuur waarin leren gewoon is, die bewust personeelsbeleid voeren, oog hebben voor vitaliteit- en verzuimbeleid en goede werkomstandigheden met arbeidsrelaties op maat en participatie van medewerkers.’ Verweven met het anders produceren is het streven naar een circulaire economie en het verduurzamen van de (metaal)keten, het vierde speerpunt. Slimmer produceren betekent automatisch ook minder afval en efficiënter gebruik van grondstoffen en energie.
Anderen lazen ook
