Apeldoorn
12 feb. 2014
2 minuten
In de laatste decennia is de nauwkeurigheid waarmee de maatvoering van producten wordt gespecificeerd drastisch toegenomen. Daarom wordt van de ‘verspaner’ verlangd dat hij aantoont of hij aan de eisen kan voldoen en of de nauwkeurigheid van zijn machines toereikend is. Gert Dijk van Dijk Consult vertelt in de krantuitgave van Vraag en Aanbod in vijf delen over praktijksituaties die bepalend zijn voor het nauwkeurig verspanen van producten.
Maar dan moet je wel een machine hebben, dus vertelt hij vanaf Vraag en Aanbod nummer 7 eerst maar eens waar je op moet letten bij de aanschaf van een verspaningsmachine. Handig om in je achterhoofd mee te nemen naar de komende Techni-Show van 11-14 maart in Utrecht.
Doen uw verspaningsmachines wel wat u verwacht?
Het is daarbij van groot belang dat de vaak dure producten in één keer goed moeten zijn. ‘Herstelwerk aan producten kosten goud geld. Niet alleen omdat je het product moet weggooien of repareren, maar ook omdat je reputatieschade oploopt. Om afkeur te voorkomen moet je op de hoogte zijn van de mogelijkheden én beperkingen van jouw machines’, weet Dijk.
Specificaties
Veel machineleveranciers focussen tijdens de verkoopgesprekken op de positioneer- en repeteernauwkeurigheid van de machines. Vraag je naar de specificatie van de machinenauwkeurigheid dan krijg je vaak een omslachtig verhaal met mitsen en maren. Waarom? Omdat de positioneernauwkeurigheid het gemakkelijkste aspect is om te kalibreren. Een goede machine kan zonder veel problemen binnen de honderdste mm per meter positioneren.
Dezelfde machine echter kan moeite hebben een haaksheid van 0,025/300 mm te halen zoals volgens de DIN- en ISO-norm voor freesmachines wordt getolereerd. Deze nog steeds gangbare norm is echter voor de fijnmechanische industrie veel te ruim, en wordt daarom door veel machinebouwers gehalveerd.
Ook de temperatuurschommelingen in de machine zijn van grote invloed op de maatvastheid van met name serieproducten. De thermische stabiliteit van machines onderling kan sterk verschillen.
Meer nog dan door slijtage wordt de nauwkeurigheid bedreigd door ‘aanvaringen’ en het verlopen van de waterpasopstelling. Een vervelende bijkomstigheid is dat hierdoor ook positioneerafwijkingen ontstaan en ellipsvormige boringen als gevolg van problemen met de haaksheid.
Bij de vijfassige machines kunnen bovendien de snijlijnen van de roterende assen pittig verschuiven waardoor er bij zowel het vijfvlaks als bij het vijfassige bewerken ontoelaatbare afwijkingen ontstaan.
Machineafwijkingen leiden tot onnodige kosten en risico’s zoals afgekeurde producten, stagnatie van de productie en frustratie bij operators die hun machine niet meer vertrouwen. Daarnaast gaat er veel tijd verloren aan extra controlemetingen en krijgen we te maken met ontevreden klanten. Dit kan anders.
Aan de hand van voorbeelden uit zijn dagelijks praktijk als keurmeester zal Gert Dijk in vijf artikelen ingaan op de aspecten die bepalend zijn voor het nauwkeurig bewerken van producten. Hij zal onder andere bespreken hoe deze ‘maaknauwkeurigheid’ kan worden verbeterd en de leverbetrouwbaarheid kan worden gewaarborgd. De onderwerpen die in de komende maanden in de krantuitgave van Vraag en Aanbod aan de orde komen zijn:
1. Machinegeometrie ‘Weet wat je meet’: afwijkingen, diagnose; nastellen, repareren, reviseren of vervangen?
2. Positioneer- en repeteerafwijkingen van lineaire en roterende verplaatsingen: controle, oorzaken en correctie door middel van lasermeting. De do en dont’s.
3. Stabiliteit en stijfheid van machines: wat doet dit met het bewerkingsproces en standtijd van de gereedschappen.
4. Drift als gevolg van thermische instabiliteit en seizoeninvloeden: oorzaken, controle en correctiemogelijkheden.
5. Oeps, een aanvaring! Wat nu?: schade-inventarisatie en melding, controle, herstel en preventie.