Kunnen fiscale maatregelen het wereldwijde aantal faillissementen beperken?

Na twee jaar van daling wordt een algemene versnelling van het aantal wereldwijde bedrijfsfaillissementen verwacht. Volgens Allianz Trade zouden de wereldwijde bedrijfsfaillissementen zowel in 2022 (+10%) als in 2023 (+19%) moeten stijgen. Twee aanzienlijke rebounds, die na twee jaar van daling optreden en die het wereldwijde aantal insolventies in 2023 weer boven het niveau van voor de pandemie kunnen brengen (met +2%).

Inflatiedruk, monetaire krapte, energiecrisis en verstoringen van de toeleveringsketen brengen de cashflows van bedrijven in gevaar. Veel regeringen besloten de huidige situatie aan te pakken door een aantal krachtige fiscale maatregelen te nemen. Zullen deze maatregelen voldoende zijn om een sterke stijging van het aantal faillissementen op zowel wereldwijd als lokaal niveau binnen de perken te houden? Allianz Trade, wereldwijd kredietverzekeraar, onderzoekt dit in haar laatste rapport: “Corporate risk is back: Watch out for business insolvencies“

‘De toename van het aantal bedrijfsfaillissementen is voor de meeste landen al een feit, met name voor de Europese topmarkten (het VK, Frankrijk, Spanje, Nederland, België en Zwitserland), die twee derde van de stijging vertegenwoordigen. Op wereldschaal heeft de helft van de door ons geanalyseerde landen in de eerste helft van 2022 een dubbelcijferige stijging van het aantal bedrijfsfaillissementen geregistreerd. De VS, China, Duitsland, Italië en Brazilië registreren echter nog steeds voortdurend lage faillissementencijfers, maar de trend zou volgend jaar moeten omslaan’, verklaart Maxime Lemerle, Lead analyst for Insolvency Research bij Allianz Trade.

Vooral Europa kan de komende twee jaar getroffen worden door de sterke stijging van het aantal faillissementen: Allianz Trade verwacht aanzienlijke stijgingen in Frankrijk (+46% in 2022; +29% in 2023), het Verenigd Koninkrijk (+51% ; +10%), Duitsland (+5% ; +17%) en Italië (-6% ; +36%). De regio zou haar niveau van voor de pandemie al in 2022 moeten overtreffen (met +5%). In Azië zal China in 2023 naar verwachting vijftien procent meer faillissementen registreren door de zwakke groei en het beperkte effect van de monetaire en fiscale versoepeling. In de VS verwacht Allianz Trade in 2023 een toename van het aantal bedrijfsfaillissementen met 38 procent als gevolg van strengere monetaire en financiële voorwaarden.

‘Deze normalisatie in bedrijfsfaillissementen blijft heterogeen naargelang de sectoren en de grootte van de bedrijven. In Europa zien we een opleving van het aantal faillissementen in iets minder dan zestig procent van de bedrijfstakken, waarbij een terugkeer naar het niveau van vóór de pandemie het vaakst voorkomt in de sectoren voeding/logies, industrie en B2C-diensten. Tegelijkertijd komt de wereldwijde rebound vooral van de faillissementen van kleine bedrijven, bevestigd door het bescheiden aantal grote faillissementen: 58 gevallen in het derde kwartaal van 2022 en 182 over de eerste drie kwartalen, tegenover 187 en 332 in dezelfde periode van 2021 en 2020’, aldus Ano Kuhanathan, Head of Corporate Research bij Allianz Trade.

Drie renteschokken

Hoe is deze algemene toename van bedrijfsfaillissementen te verklaren? Allianz Trade identificeert drie grote schokken die een aanzienlijke impact kunnen hebben op de winstgevendheid van ondernemingen.

De energierekening zal de grootste kostenpost blijven, met name voor de Europese landen. Op het huidige niveau zouden de energieprijzen de winsten van de meeste niet-financiële ondernemingen tenietdoen, aangezien het prijszettingsvermogen afneemt door een afnemende vraag. Als bedrijven een kwart van de energieprijsstijgingen kunnen doorrekenen aan hun klanten, kunnen ze in Duitsland en Frankrijk respectievelijk een prijsstijging van minder dan vijftig en veertig procent weerstaan. Bij nader bekijken van Frankrijk, is te zien dat, met uitzondering van micro-ondernemingen waarvoor de prijsplafonds gelden, er ten minste negen miljard euro aan verliezen op het spel staat voor meer dan 7000 bedrijven in de vier sectoren, namelijk papier, metaal, machines en apparatuur en winning van delfstoffen. Voor hen liggen de groothandelsprijzen voor elektriciteit momenteel boven de geschatte break-evenprijs. In Duitsland is dat zeven miljard euro en dreigen vierduizend bedrijven verlies te lijden door de stijging van de energierekening, vooral in de metaal- en papiersector.

Daarnaast doemt de renteschok op in de eerste helft van 2023, samen met de oplopende lonen. In Europa komt dit waarschijnlijk overeen met de winstgevendheidsschok van covid-19 van -4 pp. Zoals verwacht hebben de hoge kastegoeden van bedrijven (in de VS nog steeds 43% boven het niveau van vóór de crisis, in het VK +36% en in de eurozone +32%) een aanzienlijke buffer opgeleverd tegen de normalisering van het monetaire beleid in 2022, maar het ergste moet nog komen.

‘Wij voorspellen dat de komende verhogingen van de belangrijkste rentevoeten in de VS, het VK en de eurozone de gemiddelde rentetarieven voor bedrijven tegen medio 2023 met nog eens 200 basispunten zullen doen stijgen, wat op zijn beurt de marges zal doen dalen met -1,5 pp in de VS, -2,2 pp in de VK en meer dan -3 pp in de landen van de eurozone. Italië, Spanje en Frankrijk lopen het grootste risico. Bovendien is de loonkost voor de industriële sectoren in Europa iets hoger dan in de VS. Een stijging van vier tot vijf procent in 2023 zou dus gemiddeld tussen -0,5 pp en -1 pp van de marges kunnen wegvagen. Over het algemeen lopen de bouw, transport, telecom, machines en apparatuur, detailhandel, huishoudelijke apparatuur, elektronica, auto’s en textiel het meeste risico door de stijging van de financierings- en loonkosten in een context van een lage economische groei’, verduidelijkt Ana Boata, Global Head of Economic Research bij Allianz Trade.

Overheidssteun essentieel

Om de hoogste jaarlijkse stijging sinds 2009 te voorkomen, zal de overheidssteun in Europa waarschijnlijk toenemen als de recessie door een sterkere energiecrisis verdubbelt tot -2,4 procent. Allianz Trade schat dat de huidige fiscale steun, meer gericht en geconcentreerd op het beperken van de versnelling van de ernstgraad, de stijging van het aantal faillissementen in 2022 en 2023 met meer dan -10 pp vermindert voor alle grootste Europese economieën: -12 pp in Duitsland (d.w.z. 2600 bedrijven), -13 pp in Frankrijk en Italië (d.w.z. respectievelijk 6700 en 1900 bedrijven), -15 pp in het VK (4.300) en -24 pp in Spanje (2100).

Als de energiecrisis echter verergert, waardoor de recessie nog heviger wordt, verwachten we dat de regeringen de omvang van de fiscale steunmaatregelen zullen vergroten, omdat het aantal bedrijfsfaillissementen in de EU met nog eens +8 pp zou stijgen tot 25 procent in 2023 – de hoogste jaarlijkse stijging sinds 2009. Om de extra schok volledig op te vangen, zouden de fiscale steunmaatregelen moeten stijgen tot gemiddeld vijf procent van het bbp. Deze grote budgettaire sprongen zouden echter veel beperkter zijn tegen de achtergrond van een streng monetair beleid. Om de Europese solidariteit te onderstrepen zouden alle EU-lidstaten door gezamenlijk te lenen een adequaat en op elkaar afgestemd budgettair antwoord op de energiecrisis kunnen formuleren zonder de schuldhoudbaarheid in gevaar te brengen.