Wie verdient er geld aan jouw product nadat je het hebt verkocht?

Het sluiten van materiaal- en productiekringlopen geeft niet alleen onze planeet ademruimte, het biedt ook heel wat businesskansen. Pieter van Os, mede-oprichter en Program Manager van Circo, spreekt op Advanced Engineering Antwerpen over hoe je je bedrijf met een circulaire strategie futureproof maakt.

Van Os stond mee aan de wieg van het Nederlandse bedrijf Circo dat – met steun van de overheid – bedrijven en ondernemers motiveert en begeleidt om hun producten, diensten en verdienmodellen een circulair jasje aan te meten.

‘Boosheid of angst? Dat zijn slechte raadgevers. Noem het eerder een soort verbazing. Over hoe onzorgvuldig we met de planeet omgaan en hoeveel slimmer we het kunnen aanpakken. Als een product na gebruik simpelweg wordt weggegooid, verlies je niet alleen het materiaal, maar ook alle energie en arbeid die je erin hebt gestopt en toegevoegde waarde van het product. Door circulair te ondernemen minimaliseer je dat waardeverlies. Dat kan je doen vanuit een ecologische drijfveer: door het hergebruik van grondstoffen, componenten of producten ga je schaarste en verspilling tegen. Maar ook economisch is het erg interessant. Een veelal confronterende vraag die daarbij hoort: wie verdient er geld aan jouw product nadat je het hebt verkocht? Door circulair te ondernemen zorg je ervoor dat je klant veel langer betrokken blijft, verstevig je jullie relatie en kan je jezelf van je concurrenten onderscheiden.’

Of het nu gaat om de bouw, consumentengoederen, kunststoffen of de maakindustrie: alle bedrijven en ondernemers die producten ontwerpen en produceren kunnen bij Circo terecht om in korte tijd een circulaire propositie te ontwikkelen. Tijdens een driedaagse workshop, Circo Track genaamd, doorlopen steeds tien bedrijven hun processen en kijken ze waar ze hun businessmodel op een duurzame manier kunnen hervormen en optimaliseren.

Zonnepanelen gemaakt van bumpers en tuinstoelen, het leasen van jeansbroeken en zelfs een circulair schip: Circo Track betekende het startschot voor heel wat projecten. ‘Maar de cases waar ik het meest trots op ben zijn niet per se de meest grootse en meeslepende verhalen. Ik bewonder bedrijven die nieuwsgierig zijn, vernieuwend denken en vervolgens met een idee komen dat an sich niet supercomplex maar wel revolutionair is. Neem nu SEW-Eurodrive, producent van elektromotoren die onder meer in transportbanden of machineparken worden geplaatst. Zij hebben hun hele werking omgegooid en zijn van klassieke reparatie – een dure, zeer ingewikkelde en arbeidsintensieve procedure – overgestapt op remanufacturing van aandrijvingen. Ze slaan de diagnose over en gaan dus niet langer op zoek naar dat ene kapotte onderdeel, maar vervangen, volledig geïndustrialiseerd, alle belangrijke componenten die slijtage of beschadiging vertonen. Dat is niet alleen goedkoper, het verlengt ook de levensduur van de motoren. Terwijl ze vroeger al snel werden afgedankt, worden de aandrijvingen nu weer als nieuw in de markt gezet. Mét hernieuwde garantie. Briljant vind ik dat.’

Design Tools

Intussen hielp Circo al meer dan tweeduizend bedrijven. Voornamelijk in Nederland, maar ook in België en elf andere landen. Dat stemt Van Os tevreden, al blijft hij bijzonder ambitieus. ‘Ons doel is om tien procent van alle maakbedrijven in Nederland te overtuigen om de overstap te maken naar circulaire economie. Wetende dat er circa 40.000 maakbedrijven zijn in Nederland en we al zo’n 1400 bedrijven hebben begeleid, wil dat zeggen dat we op de goede weg zijn, maar dat die weg tegelijkertijd nog lang is.’

Bij nieuwe circulaire stappen horen nieuwe uitdagingen en vragen, en dus bouwt Circo verder aan design tools. ‘We verbinden ons daarvoor aan verschillende grote kennisinstituten. We ontwikkelden bijvoorbeeld een milieu-impact tool. Daarmee kan je berekenen hoe materialen zich tot elkaar verhouden en wat het dus voor jouw bedrijf betekent als je voor duurzamere materialen kiest. We hebben ook een tool die de succesvoorwaarden voor ketensamenwerking in kaart brengt. Circulaire economie, dat is systeemdenken: het vereist een vlotte samenwerking tussen en binnen bedrijven en organisaties. Momenteel leggen we de laatste hand aan een tool die de restwaarde van producten meet. Erg interessant om financiële instellingen te overtuigen om je circulaire transitie te financieren.’

Ontwerpfase cruciaal

Op Advanced Engineering geeft Van Os meer duiding bij het uitbouwen van je businessmodel binnen de kringloopeconomie, en hoe belangrijk het is om al vroeg in het productieproces een circulaire bril op te zetten. ‘Vandaag de dag ligt de focus voornamelijk op recycling en afvalbeheer. En dat terwijl liefst tachtig procent van de milieu-impact eigenlijk al in de ontwerpfase wordt bepaald.’

Natuurlijk maak je niet van vandaag op morgen de transitie van lineair naar circulair. ‘Maar veel bedrijven stappen te laat aan boord. Kijk nu naar de energiecrisis. Daar werd in veel sectoren te laat op gereageerd. Net zoals wat er in de verpakkingsindustrie is gebeurd toen de regelgeving rond wegwerpplastic van kracht werd.’

Het is dus geen toekomstmuziek, de urgentie is nu al zichtbaar. ‘De komende jaren komt er nog heel wat nieuwe regelgeving aan, ook schaarse grondstoffen kunnen een rem zetten op de toekomst. Innoveren kan morgen ook nog, denken velen. Maar je moet circulair ondernemen zien als een reis, die tijd en geduld vereist en al kan beginnen bij één product of proces. Die reis is heel persoonlijk, sterk afhankelijk van de sector waarin je actief bent. Maar circulair produceren is voor elk bedrijf relevant.’

Tekst: Fleur De Backer