Reconstructie: Aluminiumprijs hoog, elektriciteit goedkoop. Waarom is Klesch (Aldel) dan wéér failliet?

Aldel, in 1966 opgericht door Hoogovens. Het kwam eigenlijk alleen in het nieuws wanneer er wegens uitbreiding een dorpje moest worden opgeslokt of als het personeel er tijdens roerige herfstmaanden een half procentje bij eiste. Ruim tien jaar geleden werd Aldel echter het middelpunt van een touwtrekwedstrijd die tot op heden voortduurt. Hoogovens fuseerde met British Steel tot Corus en het nieuwe moederbedrijf wilde de aluminiumactiviteiten afstoten. Er meldden zich bar weinig gegadigden aan de poort. Uiteindelijk, in 2009, toen het vertrouwen op een verkoop al bijna was verdampt, klopte er toch een redder aan de deur.

De redder

Het was Gary Klesch, de 70-jarige goedgebruinde zakenman uit Ohio, die in 2009 het noodlijdende Aldel opkocht. Toen werkten er nog vierhonderd mensen.  De redding duurde maar vier jaar, tot 2013. Duidelijk werd dat Klesch het uiterste uit het bedrijf had gehaald, zonder zelf al te veel te investeren. Hij liet zwaar verouderde fabrieken achter, met gedeukte ovens die aan vervanging toe waren.

Eerst was het de stroom

Volgens Klesch waren het de stroomprijzen die Klesch Aluminium Delfzijl in 2013 nekten.  De Amerikaan was verbolgen over het feit dat energie in Duitsland, twee kilometer verderop, veel goedkoper was. Hij stak geen nieuw geld in het bedrijf en liet het failliet gaan, tot onvrede van de subsidieverstrekkers. In maart 2015 startte Klesch het bedrijf toch weer op, met de helft van de ovens en de helft van de werknemers, die ook een kwart minder betaald kregen.

Toen de grondstoffen

Deze keer ligt het faillissement aan grondstoffenbedrijf Noble, verklaart Klesch. Noble was sinds de doorstart leverancier én afnemer van de fabriek, de enige. Klesch werd eigenlijk een bewerker voor Noble, dat de aluinaarde en stroom leverde en aluminium afnam. De partijen hadden afgesproken dat er zoveel megawattuur stroom zou staan voor zoveel ton aluminium. En dan geldt: hoe meer je produceert, hoe lager de stroomprijs per ton is. Als je dat niet doet, dan blijft de prijs hoog. Klesch en Noble zouden allebei investeren in de fabriek, dat was de afspraak.

Klesch veroorzaakt clash

Maar Klesch wilde niet investeren, hij liet afgelopen jaren de helft van de ovens uitstaan. Ook Noble investeerde niet. Niets werd vervangen. Gevolg: Klesch moest bijbetalen voor de extra stroom die hij nodig had. Curator Erik Eshuis: ‘Dat kon of wilde hij niet. In ieder geval: hij betaalde dat niet aan Noble. Dat schoot Noble, zelf ook in zwaar weer, in het verkeerde keelgat. Die ging dat verrekenen. Dan schiet je snel door je liquiditeit.’ Gevolg: einde oefening.

Geld weggesluisd

De vakbond heeft geen goed woord over voor de manier waarop Klesch heeft geopereerd. De Amerikaan kreeg in 2009 een bruidsschat mee van Corus en heeft sindsdien amper geïnvesteerd. ‘Uitgemolken en uitgemergeld’, zegt vakbondsman Albert Kuiper (FNV) onomwonden. ‘Zelfs versleten overalls werden niet vervangen.’ Volgens Kuiper is het niet alleen het niet willen investeren van Klesch, hij trekt er volgens de vakbondsman ook nog eens geld uit. ‘Klesch weigert gewoon te investeren. Hij komt zijn deel van de overeenkomst niet na. De helft van de ovens staat nog steeds uit. Klesch trekt er alleen geld uit.’ Kuiper bedoelt daarmee een lening van 1,5 miljoen van het moederbedrijf aan de smelter die nog net voor het faillissement zou zijn opgeëist. Curator Eshuis bevestigt dat. ‘Er was begin augustus inderdaad een betaling van Economische Zaken voor CO2-emissies binnengekomen van anderhalf miljoen. Meerdere bedrijven krijgen dat, ter compensatie van emissierechten. Ik heb begrepen dat dat maar een uurtje op de rekening heeft gestaan.’ Maar, wil hij er bij zeggen: ‘Er stond ook nog een kortlopende lening open. Ik moet nog uitzoeken of het onrechtmatig is.’

Hoe nu verder?

Er hebben zich investeerders gemeld die bereid zijn geld in de Delfzijlse aluminiumproductie te steken. Dat is gunstig voor de 175 vaste medewerkers en de ongeveer honderd inleenkrachten. ‘Als alles door gaat hebben we zeker vijftig extra mensen nodig’, zegt Karsten Pronk, die terugkeert als directeur van de fabriek en de banden met Klesch heeft verbroken. Pronk was de rechterhand van Klesch in Nederland en was jaren geleden al eens directeur van Aldel. Er wordt door Pronk een gunstig perspectief geschetst voor de nabije toekomst van de fabriek. ‘Aluminium levert torenhoge prijzen op en de elektriciteitsprijs is historisch gezien erg laag. Door de deal met Noble met vaste tarieven kon Klesch niet profiteren van de verbeterde markt. Het faillissement stelt ons in staat om het contract met Noble op te zeggen.’

Oktober

De smeltovens bij Klesch die wel aan staan, blijven de komende tijd gewoon draaien. Pronk zegt dat de 175 mensen die er nu werkzaam zijn, in ieder geval tot eind oktober kunnen blijven werken. Hij verwacht dat er voor eind oktober een nieuwe eigenaar is. Ook Eshuis, die voor de tweede keer als curator bij Klesch optreedt, is positief: ‘De schuldenlast is deze keer minder, de crediteurendruk is lager. En er zit voor deze keer geen dubbeltje overheidsgeld in.’

Feiten

• Voor het eerste faillissement in 2013 werkten er 400 mensen bij Klesch Aluminium Delfzijl. Na de doorstart in 2015 waren er dat nog maar 175
• De aluminiumsmelter verbruikt 1,7 miljard kWh aan stroom per jaar als het bedrijf volledig in bedrijf is
• 40 procent van de uitgaven van het bedrijf gaan dan op aan stroom
• 1,5 procent van het totale elektriciteitsverbruik in heel Nederland gaat naar Klesch Aluminium Delfzijl als alle ovens aanstaan

Bronnen: DVHN, NRC, Faillissementsdossier.nl, Klesch Aluminium, Telegraaf