Kunststoffen in vrije val

Als eerste maatregel wordt de productie van polymeren aan banden gelegd. Voorzover dat mogelijk is en wanneer er geen logistieke problemen opduiken doordat volgfabrieken het ruime aanbod van monomeren niet meer aankunnen. Wereldwijd zal de vraag naar kunststoffen iets afnemen, wordt de verwachte groei lager bijgesteld en zullen de marges krimpen. Het scenario van vandaag, nog volop in de malaise van de financiële wereld, maar zeker niet zo dramatisch.

Als tweede maatregel zullen de overschotten geëxporteerd moeten worden. Export vanuit Europa brengt echter minder op dan de volumes die op de thuismarkt worden afgezet. Wel lagere prijzen, soms minus 30 procent, plus hogere kosten. Nood breekt wetten.

Protectie
De prijzen van kunststoffen zijn het hoogst in Europa. Al jarenlang, als gevolg van protectie door invoerrechten, handhaving van verreken-, kwaliteits- logistieke en andere systemen. Recent nog een REACH-systeem eraan toevoegend, dat bijna krakend en uit het spoor lopend regelgeving van Brussel oplegt. Weliswaar met het edele doel mens, dier en natuur te beschermen, maar indirect ook in het belang van Europese producenten. Importeurs van grondstoffen zullen details moeten aangeven waarvan aangenomen moet worden dat de verstrekte documenten correct zijn. Een papieren rompslomp ter voorkoming van boetes, waar de laatste tijd organisatoren van symposia en lezingen nog het meeste baat bij hebben.

Behalve deze aanwijsbare oorzaken zijn er geen fundamentele redenen aan te geven waarom identieke grondstoffen in andere continenten op aanzienlijk lagere prijzen op de markt gebracht worden. Het overgrote deel van kunststoffen vindt zijn oorsprong nog steeds in een derivaat van aardolie. Waarvan elke dag de universele prijs bekend is. De grote prijsverschillen blijken uit onderstaande tabel.

Het begint al met de voorproducten – de monomeren. Deze worden in Europa voornamelijk geproduceerd van nafta (een eerste derivaat van aardolie). De prijs van nafta ligt gemiddeld 100 euro per ton hoger dan de aardolieprijs. Nafta is in juli 2008 op het hoogste niveau ooit – 700 euro per ton – beland. Het kraken van nafta leidt tot onder andere de productie van etheen, propeen, buteen.

De krakers in Europa hebben geweldige winsten gemaakt in het 2e en 3e kwartaal van dit jaar. Niet zo verwonderlijk als de contractprijs van etheen voor het 3e kwartaal van 2008 werd vastgesteld op 1.230 euro per ton en nu (23 oktober) op 1.120 euro per ton voor het 4e kwartaal – gegeven de huidige spotprijs van 750 euro per ton, zeker niet marktconform is.

Contractprijzen
Europa kent een systeem waarin contractprijzen van de belangrijkste monomeren per maand of kwartaal dienen als basis voor de calculatie van polymerenprijzen.

De prijs van polymeren is nauwelijks meer een afgeleide van vraag en aanbod, maar is meer een prijs die betaald wordt als de reflex van speculatieve en politieke acties – en daarmee de aardolieprijs. Het doorrekensysteem wordt nauwelijks gehinderd door de invloed van kopers op de vaststelling van een prijs, hooguit op onderhandelingen over de procentuele korting op de achteraf berekende maand- of kwartaalprijs.

In andere continenten is de basisprijs, waarop gecalculeerd wordt, aanzienlijk lager, waardoor de Europese kunststofafnemer al jarenlang het kind van de rekening is en concurrentie ten gevolge van deze aanzienlijke contractprijsverschillen moeilijk te bestrijden is. De huidige, overal verder dalende marktprijzen worden in onderstaand staatje – per continent – wel duidelijk.

Een vaststelling die ook verklaart dat sommige eenvoudige kunststof eindproducten worden ingevoerd op een prijs, waarvoor in Nederland de grondstof nog niet betaald kan worden. Weliswaar uitzonderingen, maar ze bevestigen de regel.

Op langere termijn zullen kunststof grondstoffen meer en meer worden ingevoerd.

Zelfs polymeerfabrieken in Europa, die toch van aanzienlijk hogere opbrengstprijzen kunnen profiteren in hun thuismarkt, hebben geen lang leven meer. De globalisering slaat toe, Europa wordt arm aan delfstoffen, en laat olie- en gasrijke landen vrij baan grote productielocaties op te zetten. Europa wordt binnen 10 jaar een continent waar grote volumes kunststof grondstoffen moeten worden geïmporteerd uit het Midden- en Verre Oosten. Waarbij het Europese rekenmodel van de prijs zal worden verlaten en – in verhouding – minder grote prijsverschillen zullen voorkomen.

De nu wereldwijd optredende enorme daling van monomeer- en polymeerprijzen zal een grote invloed hebben op de winstgevendheid van de Europese producenten van grondstoffen. Ondanks de inmiddels gehalveerde prijs van aardolie.