Rabobank: Coronavirus verlamt economie eurozone

De Rabobank heeft twee scenario’s uitgerekend. In het eerste scenario worden lockdowns in de eurozone vanaf 1 juni (stapsgewijs) opgeheven, in het tweede scenario pas vanaf 1 augustus.

De meeste harde data zijn van na de invoering van de lockdowns. Maar uit meer actuele sentimentsdata blijkt dat de economie flink krimpt. De verwachtingen voor de dienstensector voor het komende kwartaal zijn met 23 procentpunt verslechterd, en dat is meer dan ooit tevoren. Voor bepaalde sectoren zoals restaurants ziet het er vermoedelijk nog slechter uit. Bovendien is een deel van deze sentimentsdata opgehaald voor de laatste lockdown-maatregelen. Hoogstwaarschijnlijk laten de cijfers in april dus nog een verdere verslechtering zien.

Sentiment verslechterd

In de hele eurozone is het sentiment verslechterd. Al was de teruggang dieper in de zuidelijke lidstaten, onder andere door een groter belang van de zwaar geraakte sector toerisme aldaar en strengere lockdown-maatregelen.

Het consumentenvertrouwen liet ook de grootste daling ooit zien en het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat dit op het niveau van het dieptepunt van tijdens de wereldwijde financiële en Europese schuldencrisis komt te liggen. Bovendien is het aantal autoverkopen nog nooit zo hard gedaald als in de maand maart, wat laat zien dat de detailhandelsverkopen in brede zin een enorm sombere maand achter de rug hebben.

Eerste scenario

Het basisscenario is tegelijkertijd het meest optimistische scenario. In het basisscenario gaan de Rabobank ervan uit dat de economische activiteit in de eurozone in het tweede kwartaal sterk krimpt door binnenlandse lockdown-maatregelen. De bank verwacht dat de meeste lockdown-maatregelen die nu gelden, zoals de sluiting van restaurants en social distancing, pas vanaf 1 juni worden ingetrokken. Het specifieke verbod op niet-essentiële productie dat momenteel geldt in Italië en Spanje voorzien Rabobank niet voor andere landen en ze gaan ervan uit dat deze specifieke maatregel vanaf mei wordt opgeheven.

Naast binnenlandse aanbodschokken hebben productiebeperkingen in het buitenland, verstoringen van internationale waardeketens en een sterke vraaguitval grote impact op de economie. De binnenlandse vraag krijgt een dreun door hogere onzekerheid, toenemende werkloosheid en faillissementen. Nagenoeg alle sectoren zullen daarom slechter presteren, al zal de schade het grootst zijn in sectoren zoals de horeca en recreatie. De aangekondigde begrotingsimpulsen kunnen een crisis niet voorkomen, al kunnen ze de totale impact wel helpen beperken en het herstel in de tweede helft van dit jaar ondersteunen.

Rabobank verwacht dat de lockdown-maatregelen over de hele wereld tegen het einde van het tweede kwartaal zullen zijn opgeheven, waardoor er vanaf het derde kwartaal ruimte komt voor een geleidelijk herstel van de economie in de eurozone. Ze voorspellen dat zij dit jaar krimpt met 5,2 procent en volgend jaar groeit met 4,3 procent. Zowel de krimp als het herstel zal dus sterker zijn dan tijdens de wereldwijde financiële crisis.

Aangezien een lockdown van de economie zorgt voor een acute en geconcentreerde krimp, voorspelt Rabobank dus een sterkere krimp dan tijdens de financiële crisis. Tegelijkertijd is er perspectief voor een snelle rebound. Als overheden in staat zijn om een grootschalige faillissements- en ontslaggolf te voorkomen, kan de economie in zekere mate terugkeren naar normaal als de lockdown wordt opgeheven. Rabobank zegt ‘in zekere mate’, omdat bepaalde maatregelen mogelijk van kracht zullen moeten blijven om nieuwe uitbraken te voorkomen totdat er een vaccin of andere permanente oplossing is ontwikkeld.

Het moge duidelijk zijn dat hoe langer de lockdown aanhoudt, of hoe heftiger de maatregelen en hoe minder begrotingsruimte overheden hebben, des te groter de vraaguitval en ook de permanente schade zal zijn: gezonde bedrijven kunnen omvallen en investeringen worden langer gecanceld en uitgesteld. Rabobank verwacht mede hierdoor dat Duitsland en Frankrijk sneller boven water zullen zijn dan Spanje en Italië. Het grote aandeel tijdelijke contracten en zzp’ers werkt ook een grotere vraaguitval in de hand.

Tweede scenario

Er is geen garantie dat de lockdowns daadwerkelijk per 1 juni zijn opgeheven. Overheden zouden kunnen besluiten de horeca, recreatie en detailhandel langer dicht te houden. Deze sectoren zouden daar gedurende de lockdown uiteraard sterk onder leiden, maar ook de vraaguitval zal groter zijn door meer faillissementen, hoger oplopende werkloosheid en minder investeringen om cashposities zolang mogelijk te behouden. Overheden zullen investeringen en uitgaven omhoog proberen te gooien om te voorkomen dat economieën omvallen. Als de lockdowns worden verlengd tot 1 augustus voorspelt Rabobank voor dit jaar een krimp van twaalf procent in de eurozone.

Impact op werkloosheid

De coronacrisis heeft al tot een enorme daling van werkgelegenheid geleid. Voor de meeste eurozonelidstaten zijn nog geen officiële werkloosheidsdata voor maart bekend, maar het is al wel duidelijk dat veel bedrijven zich hebben aangemeld voor werktijdverkortingsprogramma’s. Dergelijke programma’s zouden ervoor moeten zorgen dat de werkloosheid minder hard oploopt en de consumptie minder hard daalt. Maar de impact is onzeker en zal vermoedelijk sterk verschillen tussen landen. En afhankelijk zijn van de diepte van de crisis, de flexibiliteit van de arbeidsmarkt en de omvang van de overheidssteun.

Rabobank verwacht dat de werkloosheid in de eurozone als geheel de komende kwartalen toeneemt en in 2020 gemiddeld uitkomt op 9 procent (was 7,5 procent in 2019). De toename in werkloosheid van dal naar piek zou dan minder scherp zijn dan die tussen 2008 en 2012. Belangrijk is wel dat zelfs als werknemers niet in de officiële werkloosheidsstatistieken terechtkomen, ze waarschijnlijk alsnog uitgaven terugschroeven als ze met arbeidstijdverkorting thuis komen te zitten. Vanwege onzekerheid of hun bedrijf de crisis wel zal doorstaan en omdat de meeste overheden minder dan 100 procent van het loon ‘vergoeden’.