Staaljournaal: vraag en aanbod volledig uit balans

Om maar direct met de deur in huis te vallen: door de minimale afname en het overweldigende aanbod heeft de staalmarkt een verdere neerwaartse trend niet kunnen voorkomen. Daarmee opent Het Staaljournaal van 17 oktober van Noviostaal.

Het pessimistische sentiment in China, veroorzaakt door verschillende factoren, heeft als resultaat een overschot aan materiaal bij de lokale staalproducenten. Dit, in combinatie met de laagste rentestand in de afgelopen vijftien jaar, heeft mede geleid tot een uitzonderlijk hoge bezettingsgraad (97-98%) bij de Chinese staalfabrieken die aanzienlijk geholpen hebben om het staalaanbod fors te laten stijgen. De vraag naar staal is daarentegen echter erg matig waardoor ook prijzen zwak blijven en er een duidelijke onbalans in vraag en aanbod is ontstaan. Zowel binnenlandse als Europese afnemers willen risico’s minimaliseren en wachten daarom af wat de prijzen gaan doen aankomende tijd. Bovendien blijkt dat de Chinese overheidsstimuleringsmaatregelen tot nu toe niet het beoogde resultaat opleveren, wat resulteert in een stagnatie van de verkoop. Een glimp van hoop zijn de meest recente nieuwe stimuleringsmaatregelen vanuit de overheid voor de sloop, renovatie en bouw van (nieuwe) woningen.

Een tragisch mijnongeluk in China heeft geleid tot nieuwe veiligheidsinspecties en een lokale prijsstijging van kolen. De prijs voor deze grondstof is momenteel ongeveer 25 procent hoger in vergelijking met slechts een maand geleden, wat de productiekosten verder opdrijft. Andere grondstoffen als ijzererts, cokes en schrootprijzen vertonen geen significante veranderingen.

De wereldwijd zwakke markt zou een aanzienlijke impact op Oekraïne kunnen hebben. Afgezien van de aanhoudende schade, die het land lijdt als gevolg van de (s)lopende oorlog, kan dit een verwoestend effect hebben op de export van ijzererts. Verscheidene grote afnemers hebben hun verwachte volumes voor grondstofaankopen uit Oekraïne aanzienlijk verminderd. Het land probeert actief nieuwe markten aan te boren, maar dit kost tijd. Desondanks is het een opmerkelijke prestatie te noemen dat het land er wel in is geslaagd een grote verscheping van ijzererts vanuit de Zwarte Zeehavens te realiseren, gezien de huidige oorlogsomstandigheden.

Importquota

Door het enorme staalaanbod zijn de importquota voor verschillende soorten staalproducten, zoals warmgewalst breedband sneller opgevuld dan was verwacht. Sommige quota voor het vierde kwartaal van 2023 zijn zelfs al volledig uitgeput, waardoor de quota voor Q1 2024 nu ook sneller worden benut. Wanneer een bepaalde hoeveelheid een quotum overschrijdt, wordt meestal een importheffing opgelegd aan de kopers. Aangezien veel materiaal vaak al met bepaalde kortingen is verkocht, zullen veel leveranciers terughoudend zijn om deze heffing te betalen. In plaats daarvan proberen ze het materiaal door te schuiven naar de volgende contingentsperiode, waardoor materiaal dat eigenlijk bedoeld was voor het vierde kwartaal van 2023 wordt doorgeschoven naar het eerste kwartaal van 2024, wat het ‘probleem’ verder vooruitschuift. Bovendien wordt verwacht dat er begin volgend jaar veel extra volumes van eerder besteld warmgewalst materiaal aankomen, waardoor sommige quota voor het volgende jaar snel kunnen worden opgebruikt.

Naar schatting ligt er ongeveer 1,2 miljoen ton warmgewalste coils/breedband opgeslagen in de EU-havens, terwijl het beschikbare quotum slechts ongeveer 934.000 ton bedraagt. Sommige afnemers kiezen er daarom voor om meer materiaal uit Egypte, Vietnam, Taiwan en Japan te kopen, aangezien deze landen nog materiaal kunnen verschepen onder het resterende quotum. De levertijden van november of december zijn voor deze landen niet ongebruikelijk, en volgens de huidige quotaregels zou het materiaal dan theoretisch beschikbaar moeten zijn in april van het komend jaar. Echter, vanwege de onzekerheden met betrekking tot de prijzen vanaf die maand in 2024 aarzelen veel leveranciers wat te doen op dit moment. Naar alle waarschijnlijkheid zal de opgeslagen hoeveelheid warmgewalste coils in de havens per 1 januari al tussen de 600.000 en 700.000 ton bedragen, terwijl het beschikbare quotum van dit kwartaal slechts 924.000 duizend ton bedraagt. Het lijkt dus slechts een kwestie van tijd voordat de volumes van Q1 2024 ook worden overschreden.

Samenwerking

Deze negatieve ontwikkeling wordt gedeeltelijk toegeschreven aan China. Daarom zijn de VS en EU een nog nauwere samenwerking aangegaan in de strijd tegen de oneerlijke economische concurrentie tegen het grootste Oost-Aziatische land. De EU zal anti-subsidieonderzoeken starten tegen Chinese staalfabrieken, met als doel hun eigen industrieën te beschermen tegen goedkope en oneerlijke Chinese concurrentie. Ook wordt overwogen om de windturbinesector uit China te onderzoeken.

Als gevolg van de snel opgebruikte quota durven veel Europese importeurs geen materiaal meer te in te voeren. Hoewel dit gunstig kan zijn voor de Europese staalproducenten, is de markt op dit moment te zwak om hiervan te profiteren. Sommige decoilers en handelaars moeten zelfs de meest eenvoudige kwaliteiten nu afwijzen, simpelweg omdat ze het materiaal niet meer op voorraad hebben en hebben gewacht met aanvullen van nieuwe voorraad.

Gekeken naar Europese handelsbedrijven is hun algemene stemming over de huidige staalmarkt niet bijzonder positief. Energietarieven zijn verder gestegen en als reactie daarop hebben staalfabrieken geprobeerd prijzen te laten stijgen. Door de zwakkere vraag is het tegenovergestelde gebeurd en zijn de prijzen juist nog verder gezakt met op dit moment zelfs nog wat verdere neerwaartse druk. Bovendien nadert het einde van het jaar en handelaren hebben dan meestal het liefst zo min mogelijk materiaal op voorraad. Dit creëert een uitdagende situatie voor veel Europese staalfabrikanten die momenteel niet of nauwelijks winstgevend produceren en tegelijkertijd aanzienlijke investeringen moeten doen voor CO2-vrije staalproductie. De levertijden van EU-fabrikanten zijn over het algemeen kort, waarbij enkelen beweren nieuw te produceren staal al binnen vier weken te kunnen leveren. Hoewel sommige fabrikanten levertijden tussen vijf en acht weken hanteren, blijven ook deze relatief kort. Veel producenten melden dat hun verkoopcijfers in de afgelopen maand aanzienlijk lager waren dan in dezelfde maand vorig jaar. Op de spotmarkt ligt de basisprijs momenteel tussen zeshonderd en 640 euro per ton af fabriek.

Herstel

Vanwege de huidige onbalans tussen vraag en aanbod proberen staalfabrikanten actief de verhouding op korte termijn te herstellen. Als gevolg daarvan zijn er nu al diverse producenten die hoogovens gaan sluiten. Er valt te debatteren over de vraag of dit misschien eerder had moet gebeuren, waardoor recente prijsdalingen wellicht voorkomen hadden kunnen worden. Zo zal ook de grootste EU-staalfabrikant ArcelorMittal tijdelijke beperkingen in Hamburg, Fos-sur-Mer, Gent en Bremen doorvoeren. Ook is voor hun vestiging in Spanje een akkoord bereikt met de vakbonden om zevenduizend medewerkers voorlopig thuis te laten zitten met grotendeels behoud van loon. Andere Europese fabrieken moeten ook kostenbesparende maatregelen treffen vanwege de zwakke markt.

Kijkend naar het einde van dit jaar en het begin van 2024 is het op dit moment door alle gebeurtenissen lastig inschatten wat er zal gebeuren. Vanwege de eerdergenoemde productiebeperkingen en het stilleggen van meerdere hoogovens, is het niet ondenkbaar dat de prijzen op korte termijn gaan stabiliseren en in november of december zelfs zouden kunnen verbeteren. Veel handelaren en servicecenters hebben hun voorraden immers laag gehouden door alle onzekerheden afgelopen tijd, echter als staalfabrieken levertijden van 2024 gaan hanteren, in combinatie met productiereducties, kan het voor veel kopers aanzienlijk aantrekkelijker worden om materiaal aan te gaan kopen.

CBAM

Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), een handelsovereenkomst voor koolstofregels, is vanaf deze maand in werking getreden. Het doel ervan is de handhaving van koolstofprijzen die binnen het kader van het Europese emissiehandelssysteem zijn vastgesteld. Het is ontworpen om te garanderen dat EU- producenten niet benadeeld worden door geïmporteerde materialen die niet aan de koolstofprijzen regelgeving voldoen. Dit bevordert de staalproducenten van groen geproduceerd staal en stimuleert emissie- intensieve staalproducenten om hun uitstoot verder te minimaliseren.

ArcelorMittal

ArcelorMittal Frankrijk heeft besloten om één van haar twee hoogovens in de vestiging van Fos-sur-Mer na het onderhoud stil te laten leggen vanwege de ongunstige marktomstandigheden.

Naast vestiging Frankrijk heeft ook ArcelorMittal Bremen tijdelijk twee van haar hoogovens stilgelegd, met een jaarlijkse capaciteit van 3,6 miljoen ton.

In het vierde kwartaal zal de vestiging in Hamburg de productie gedurende twee periodes, van in totaal vijf weken, tijdelijk stopzetten door de zwakke vraag en hogere energiekosten.

Acciaierie d’Italia

De Italiaanse staalproducent die een joint venture vormt tussen het staatsbedrijf Invitalia en ArcelorMittal, heeft onlangs haar eigen merk voor Green Steel geïntroduceerd onder de naam ‘Penisola Steel’. De fabrikant organiseerde twee weken geleden in Taranto een commerciële bijeenkomst, waarbij vijfhonderd bedrijven deelnamen, met als doel een nauwere band te smeden met hun klanten en een groter marktaandeel te verkrijgen.

Voestalpine

Staalproducent Voestalpine heeft de eerste fase van het ‘Greentec Steel’ elektrische hoogoven (EAF) gelanceerd bij de vestiging Linz, een maand nadat dit ook plaatsvond op de Donawitz-locatie.

De start van deze bouw, met een capaciteit van ongeveer 1,6 miljoen ton per jaar staat gepland voor aanvang 2024, met een verwachte ingebruikname drie jaar later.

Samen met de bestaande 850.000 ton per jaar in Donawitz zal deze nieuwe installatie naar verwachting de CO2-uitstoot met ongeveer dertig procent verminderen vanaf 2027.

Indicatieve basisprijzen

Indicatieve basisprijzen per ton	Warmgewalste coils	Koudgewalste coils	Sendzimir verz. coils	Kwartoplaat
Augustus 2023	€ 630 – 680	€ 740 – 770	€ 760 – 795	€ 840 – 890
September 2023	€ 640 – 670	€ 735 – 770	€ 755 – 785	€ 840 – 890
Oktober 2023	€ 610 – 640	€ 710-740	€725-760	€ 790-840