Staaljournaal: Staalindustrie in zwaar weer

De toekomst van de Europese auto-industrie blijft zorgwekkend. Dit komt onder andere door het stoppen van subsidies, hoge energiekosten, mogelijke invoerheffingen en de zware concurrentie van goedkope elektrische auto’s uit China. De problemen in de autobranche vertonen opvallende overeenkomsten met die in de staalindustrie. Dat stelt het Staaljournaal van Noviostaal van deze maand.

Ook in de staalmarkt stagneert de verkoop. Dit komt vooral doordat Aziatische staalfabrieken goedkoop staal aanbieden op de Europese markt. Daarnaast neemt de Europese staalexport al jaren af, waarschijnlijk omdat Europees staal te duur is in vergelijking met dat uit andere continenten. De productiecapaciteit binnen de Europese Unie is bovendien veel groter dan de vraag. Hierdoor is er een grote disbalans tussen vraag en aanbod. Dit drukt de prijzen, waardoor veel bedrijven in financiële problemen kunnen komen.

Verschillende staalfabrieken hebben al besloten om maatregelen te nemen, zoals reorganisaties en het sluiten van locaties. Toch lijkt dit niet genoeg te zijn. Er wordt zelfs voorspeld dat binnen een paar jaar een derde van de Europese staalproductie kan verdwijnen. Als dit gebeurt, zullen veel banen verdwijnen, wanneer er niet snel drastische maatregelen worden genomen.

Ondanks de vele uitdagingen in de staalmarkt verwacht NovioStaal dat de prijzen niet verder zullen dalen. Door de diverse omstandigheden is het waarschijnlijker dat de staalprijzen in januari een lichte stijging laten zien. Toch blijft het lastig om dit met zekerheid te voorspellen, omdat de staalmarkt altijd vol verrassingen zit.

Auto-industrie

Allerhande zorgen zijn er al langer over de toekomst van de Europese auto-industrie. Tegenvallende verkoopcijfers van elektrische voertuigen, het wegvallen van subsidie bij aankoop, hoge energiekosten, zware concurrentie van zeer goedkope Chinese e-auto’s en de mogelijke invoering van importheffing op automobielen door de toekomstige Amerikaanse president Trump zijn de belangrijkste oorzaken. Het bezorgt nationale en Europese politici hoofdbrekens hoe dit op te lossen. Het meest recent geopperde idee is om het verbod op verkoop van fossiel gedreven auto’s in 2035 te gaan herzien.

De dramatische ontwikkeling in de autobranche is vergelijkbaar met die in de staalindustrie. Ook daar stagneert de afzet binnen de EU en is er enorm veel concurrentie van vooral Aziatische staalproducenten die massaal materiaal dumpen op de Europese markt. Zo zal China in 2024 wereldwijd 120 miljoen ton (mto) gaan uitvoeren, wat vergelijkbaar is met het jaarlijkse verbruik op ons continent. In 2016 bedroeg dat volume nog “slechts” honderd mto, wat toen aanleiding was voor de EU om de Safeguards (importheffingen) in te voeren.

De omvang van de staalexport naar de Verenigde Staten is met vier mto per jaar niet enorm, maar als president Trump na zijn aantreden wederom importheffingen gaat invoeren, zal ook die omzet grotendeels wegvallen. De EU-staalexport vertoont bovendien al jarenlang een dalende trend, meest waarschijnlijk omdat Europees materiaal te duur is. Een meevaller voor de EU-fabrieken is dat de concurrentie van importstaal minder scherp is geworden door de gestegen US dollar versus de euro, maar dat voordeel wordt anderzijds weer tenietgedaan omdat grondstoffen meestal ook in US dollars ingekocht worden.

Energiekosten

Daarnaast kampen de EU-staalmakers met veel te hoge energiekosten in vergelijking met concurrenten in andere landen. De totale Europese productiecapaciteit is al heel lang veel groter dan het daadwerkelijke verbruik. Gevolg is dat aanbod en vraag volledig uit balans zijn, dat prijzen zich niet herstellen, lijnen zogenaamd “voor onderhoud” tijdelijk stilstaan en bedrijven failliet gaan.

Een voorbeeld daarvan is de Liberty Group met vestigingen verdeeld over heel Europa, dat blijft worstelen met financiële problemen. Dochterondernemingen in Tsjechië, Luxemburg en Polen zijn inmiddels failliet verklaard, produceren niet of nauwelijks, zoals de dit jaar door Liberty overgenomen Hongaarse staalfabriek Dunaferr, of staan in de verkoop.

Maar er zijn meer voorbeelden van producenten die anticiperen op de beroerde marktsituatie. Diverse concerns, zoals ThyssenKrupp, ArcelorMittal en Tata Steel, hebben besloten saneringen in uiteenlopende vormen door te voeren en de verwachting is dat het daar niet bij zal blijven. Private handelaren en servicecenterbedrijven in Noord- en Zuid-Europa klagen eveneens over hun omzet en diverse hebben al werktijdverkorting aangevraagd, dan wel reeds ingevoerd. Er circuleren geluiden als zal de EU binnen enkele jaren 1/3 van haar staalproductie ten onder zien gaan, waardoor ook vele tienduizenden banen zullen verdwijnen indien er geen maatregelen worden genomen.

Eurofer slaat alarm

Kortom het is crisis, en Eurofer, de club van staalproducenten, heeft daarover alarm geslagen. Begin december werd in een schrijven de EU-Commissie verzocht aanvang 2025 een grote conferentie te organiseren waaraan diverse betrokken partijen zouden moeten deelnemen. Items waarover gesproken moet worden zijn: hogere importheffingen, noodmaatregelen die snel ingevoerd kunnen worden, hoe verder om te gaan met de transitie naar groen staal, verlaging van hoge energiekosten, het veiligstellen van de beschikbaarheid over voldoende grondstoffen (o.a. schroot), de effectiviteit van de in 2026 in te voeren CBAM-regeling en stimulering van investeringen.

Het oplossen van de moeilijkheden waarin de staalindustrie verkeert is een lastige opgave, want zeer gecompliceerd met uiteenlopende gevolgen. Immers de interne markt nog verder beschermen, zoals door hogere importtarieven of middels nog méér milieueisen aan invoermateriaal, zal leiden tot tegenmaatregelen door exporterende landen. Het beperken van importmogelijkheden zal ook bezwaren opleveren van ondernemingen binnen de Unie die juist van invoer afhankelijk zijn.

Daarnaast kan verdere bescherming van de EU-industrie leiden tot hogere consumptieprijzen, waarvan uiteindelijk de burger dus de dupe zal worden. Bovendien is de vraag hoe slagvaardig Europa kan zijn nu er tevens nog grote politieke problemen in Duitsland en Frankrijk zijn. Maar afgezien daarvan, rekening houdend met de dreigende uitspraken hierover door inkomend president Trump, is nog niet te overzien wat de consequenties voor de EU zullen zijn wanneer er inderdaad een handelsoorlog tussen de VS en China zal uitbreken.

Stabiele prijzen

De actuele markt vertoont stabiele tot zeer licht stijgende prijzen. De bestellingen bij de EU-fabrieken zijn wat toegenomen, maar dat is niet veroorzaakt door een beter economisch klimaat. Volgens NovioStaal is er recentelijk meer binnen ons continent besteld vanwege deels wat langere levertijden die ontstaan zijn door de vanwege de jaarwisseling gebruikelijke, maar dit jaar wat langere productiestop bij veel fabrieken. Er is ook minder aan importmateriaal gekocht vanwege hogere prijzen als gevolg van de sterkere US dollar waardoor import- en Europese prijzen bijna gelijk zijn.

Daarnaast wordt er gewacht op het resultaat van het onderzoek naar mogelijke dumping door diverse Aziatische landen, dat wellicht kan leiden tot naheffing op reeds ingevoerd staal en verhoging van het bestaande tarief. Dan is natuurlijk nog de vraag: wat gaan de prijzen doen in het nieuwe jaar?

Op basis van de huidige omstandigheden en mogelijke ontwikkelingen denkt NovioStaal dat een daling zeker niet te verwachten is. Vanwege eerdergenoemde beperkingen is het eerder waarschijnlijk dat staalprijzen in januari een lichte trend opwaarts zullen laten zien. Maar het blijft een vrijblijvende voorspelling in een altijd grillige en daardoor fascinerende staalmarkt.

Indicatieve basisprijzen

Indicatieve basisprijzen per ton	Warmgewalste coils	Koudgewalste coils	Sendzimir verz.coils	Kwarto-plaat
Oktober 2024	€ 555 – 570	€ 650 – 685	€ 665 – 690	€ 670 – 700
November 2024	€ 575 – 590	€ 650 – 685	€ 665 – 690	€ 670 – 685
December 2024	€ 570 – 590	€ 650 – 680	€ 670 – 685	€ 670 – 685

*Bij deze prijzen dienen nog toeslagen voor kwaliteit, dikte/breedte/lengte en eventueel beitsen, evenals vrachtkosten gerekend te worden.
***Genoemde prijzen zijn indicatief, circa en geheel vrijblijvend.

ArcelorMittal

De grootste staalproducent van Europa heeft aangekondigd zijn geplande groene investeringen in de EU uit te stellen vanwege onzekerheid over Europese regelgeving. De Europese staalindustrie, verantwoordelijk voor zeven procent van de totale CO2-uitstoot op het continent, investeert aanzienlijk in verduurzaming. ArcelorMittal ontving eerder 850 miljoen euro aan Franse staatssteun voor een decarbonisatieprogramma van ongeveer 1,7 miljard euro, gericht op de productie van groene waterstof in Duinkerken en Fos-sur-Mer. Definitieve investeringsbeslissingen zijn echter nog niet genomen.

Ook de geplande klimaatprojecten in de Belgische fabriek in Gent blijven onzeker. Tegelijkertijd overweegt ArcelorMittal de sluiting van twee Franse servicecentra in Reims en Denis vanwege afnemende klantactiviteit in de industriële en automobielsector. Dit zou 130 banen kosten en stuit op kritiek van vakbonden.

ThyssenKrupp

De Duitse staalproducent kondigt drastische hervormingen aan en gaat haar staaldivisie grondig hervormen, met plannen om elfduizend banen te schrappen en de productiecapaciteit te verlagen van 11,5 miljoen ton naar 8,7-9 miljoen ton. De maatregelen omvatten fabriekssluitingen, verkoop van bedrijfsonderdelen en een gemiddelde verlaging van de personeelskosten met tien procent.

ThyssenKrupp investeert in een groene toekomst door tegen 2030 twee hoogovens in Duisburg te vervangen door een directe reductie-installatie en twee innovatieve smeltovens met een capaciteit van 2,2 miljoen ton per jaar.

Acciaierie d’Italia

Italiaanse staalbedrijven, geleid door Marcegaglia, willen delen van Acciaierie d’Italia overnemen, gericht op de fabrieken in Novi Ligure, Racconigi en Salerno. Tegelijkertijd streven Vulcan Green Steel (India) en Baku Steel (Azerbeidzjan) naar volledige overname, inclusief de fabriek in Taranto.

De verkoop kan 1,5 miljard euro opleveren voor modernisering en innovatie. De biedingsdeadline is verschoven naar 10 januari 2025. Onder druk van de Italiaanse overheid werkt Acciaierie d’Italia aan milieunormen en vergroening. Recent werd hoogoven 1 in Taranto nog herstart.