ABN AMRO: Ondernemen in tijden van corona

De coronacrisis heeft daarom voor langere tijd grote gevolgen voor ondernemers in de industrie. ABN AMRO verwacht dat de Nederlandse industriële productie in 2020 met 10 procent krimpt. Op korte termijn is crisismanagement nodig, maar tegelijk moeten ondernemers alvast verder kijken. ABN AMRO geeft hier enkele aanbevelingen voor.

Lees de sectorprognose van 27 maart voor een volledige toelichting op de groeiverwachtingen.

ABN AMRO heeft net als de overheid diverse maatregelen getroffen om ondernemers direct te ondersteunen, onder meer via het verlenen van uitstel van rente en aflossingen. De overheidsregelingen zijn hier te vinden.

Invloed coronacrisis op de industrie

De industrie wordt op verschillende manieren hard geraakt:

1. 1. Een aanbodschok als gevolg van het stilvallen van de productie bij toeleveranciers.
2. 2. Lagere productie door minder aanbod van arbeid vanwege hoger ziekteverzuim en vertrokken arbeidsmigranten.
3. 3. Vraaguitval als gevolg van ‘lockdowns’, gesloten fabrieken van afnemers en sterk dalend vertrouwen en investeringsbereidheid bij ondernemers en consumenten.

Anderhalve-meter-protocol is binnen de industrie goed te implementeren

Het lijkt erop dat het gebod anderhalve meter afstand te houden voorlopig van kracht blijft. De directe gevolgen daarvan voor industriële productieprocessen lijken vooralsnog beperkt. Fabrieken zijn veelal ruim opgezet en veel bewerkingsmachines werken automatisch of zijn op afstand aan te sturen. Ondernemingen proberen besmetting op de werkvloer tegen te gaan, bijvoorbeeld door het instellen van ploegendiensten zonder ploegoverdracht. Andere aanpassingen op de werkvloer zijn: desinfectiepauzes voor de gereedschappen, thuis omkleden, aanpassing van interne routing (bijvoorbeeld eenrichtingsverkeer op looppaden), plaatsing van schermen en het faseren van lunch- en koffiepauzes. Kantoorpersoneel werkt zo veel mogelijk thuis. Bedrijfskantines, rookhokken en afhaalbalies worden opnieuw ingedeeld en gedeeltelijk afgeschermd met wanden van plexiglas. Bij verschillende bedrijven zoals ASML, VDL, NXP en Machinefabriek Boessenkool wordt toegangscontrole toegepast met koortsscanners om het personeel te beschermen.

Economische gevolgen coronacrisis enorm

De economische gevolgen van de coronacrisis zijn echter enorm. De kans dat de coronacrisis leidt tot een sterke afname van de orders en de omzet is zeer groot, maar kan wel sterk verschillen per afzetmarkt, subsector, toeleveringsketen en bedrijf. De toeleveranciers en producenten in de auto-industrie, vliegtuigbouw, horeca, sierteelt en (non-food) consumentenproducten worden momenteel het zwaarst getroffen. Het ene bedrijf moet sluiten door gebrek aan noodzakelijke onderdelen uit Italië of China, terwijl de buurman overuren draait bij de productie van medische apparatuur, beschermingsmiddelen of flacons voor desinfecterende gels. De industrie werkt veelal internationaal, dus exportrestricties, afgesloten grenzen en hoge transportkosten maken het moeilijk om gereed product zoals machines te exporteren en met eigen monteurs te installeren. Veel gereed product is daarom tijdelijk opgeslagen, waardoor de laatste deelfacturen niet betaald worden. Hogere voorraden en langere debiteurentermijnen zorgen voor minder liquiditeit.

Acties voor de korte termijn

• Richt de organisatie en het bedrijf in op het anderhalve-meter-protocol, zodat de medewerkers veilig kunnen werken. Informeer naar het protocol bij de branchevereniging.
• Maak een scenarioanalyse en onderzoek welke effecten kunnen worden gemitigeerd.
• Ga proactief en op transparante wijze in gesprek met zakenpartners, zoals leveranciers, afnemers, verhuurders, personeel, bank, fiscus en aandeelhouders. Overleg over eventuele verlenging van betaaltermijnen, deelfacturatie, huurkorting, opname vakantiedagen of een extra kapitaalinjectie.
• Massaal thuiswerken stelt nieuwe eisen aan de IT-infrastructuur. Bekijk de tips van het Agentschap Telecom.
• Investeer in de relatie met medewerkers, klanten en partners. Ga op zoek naar nieuwe afnemers en haak actief in op nieuwe productvragen zoals medische schorten en plexiglasschermen.

Acties voor de lange termijn

• De grote, mondiale ketenafhankelijkheid zorgt voor veel verstoringen. Heroverweeg de mate van uitbesteding, de geografische spreiding van toeleveranciers, het aantal toeleveranciers, de hoogte van de strategische voorraad halffabricaten en het concentratierisico wat betreft afnemers, afzetmarkt en geografie.
• Investeer meer in automatisering en robotisering. Hoog-geautomatiseerde bedrijven ondervinden nu weinig last.
• Professionaliseer de IT-infrastructuur voor thuiswerken, digitaliseer de werkprocessen zo veel mogelijk.
• Organiseer nieuwe vormen van kennisoverdracht , idee-uitwisseling en arbeidspooling. Door corona zijn er weinig spontane, toevallige ontmoetingen die zorgen voor innovatie. Deze ‘agglomeratievoordelen’ van bijvoorbeeld Brainportregio en de Rotterdamse Haven staan nu onder grote druk. Het nieuwe Covid-19 ResilientSociety-platform is een voorbeeld waar online kennis wordt gedeeld en hackathons zoals Hack Corona worden georganiseerd.

Gevolgen van de coronacrisis per branche

Branche	Impact 1,5m op werkvloer	Bedreigingen	Kansen
Basismetaal	Laag	Productiestop auto-industrie, logistieke problemen, lage investeringsbereidheid bij bedrijven en consumenten.	Exportrestricties voor China, mogelijke staatssteun.
Machinebouw	Gemiddeld	Scherpe afname van consumenten- en ondernemersvertrouwen en investeringsbereidheid. Protectionistische maatregelen, inreisverboden voor installateurs en logistieke problemen.	Reshoring, robotisering en opbouw van nationale industrie voor kritieke systemen.
Metaalbewerking	Gemiddeld	Productiestop auto-industrie, lage investeringsbereidheid en productie in industrie, landbouw, kassenbouw, bouw, infra en logistie	Toelevering (met spoed) aan producenten van bijvoorbeeld medische apparatuur.
Rubber & kunststof	Gemiddeld	Scherpe afname van consumentenvertrouwnen investeringsbereidheid, productiestop auto-industrie, lage bouwproductie. Ook recyclaatgebruik staat onder druk door goedkoop virgin granulaat en minder attentie voor duurzaamheid.	Verpakkingsmaterialen voor e-commerce, hygiëne-verpakkingen, separatieschermen en beschermingsartikelen.
Transportmiddelen	Hoog	Scherpe afname van consumentenvertrouwen, ondernemersvertrouwen en investeringsbereidheid. Overaanbod van transportmiddelen door scherpe afname van handel en goederentransport.	Elektrificatie, (autonoom) intern transport in distributiecentra.