De Specialist: Meer belangstelling voor octrooien

Er is toch vaak belangstelling voor octrooien (ook wel patent genoemd). Voor uitvinders een doel waar men rijk van hoopt te worden. Voor bedrijven soms een actief marketing instrument. Maar wat is het en waartoe dient het?

Een octrooi is de mogelijkheid om een bepaalde uitvinding gedurende een vastgestelde tijd tegen namaak, kopie en concurrentie te beschermen. Het idee er achter is dat als iemand (of een bedrijf) tijd en geld heeft gestoken in de ontwikkeling van een nieuw product of proces, deze uitvinder de tijd moet hebben om de investeringen terug te verdienen. In feite krijg je gedurende de looptijd van het octrooi een soort monopolie op de verkoop van het ontwikkelde product. Tegelijk kan je ook licenties ervan verkopen, ofwel bepaalde marktpartijen mogen tegen betaling dit product ook op de markt brengen.

Een octrooi is dus specifiek bedoeld om innovaties te bevorderen en mensen die risico nemen en investeren in innovaties de gelegenheid te geven om deze investeringen terug te verdienen. Heel logisch en op zich een prima instrument.

Voor bedrijven kan een octrooi ook een bepaalde marktwaarde geven. Het straalt innovatie uit en je toont aan dat het product een geheel eigen ontwikkeling is. Daarnaast houd je daarmee de concurrentie uit de markt. Dus best belangrijk. De waarde van grote techbedrijven wordt soms geheel door hun octrooi portfolio bepaald en minder door omzet en marktaandeel. En omdat het bij deze bedrijven om zeer grote belangen gaat, zijn er regelmatig rechtszaken over. Voor deze bedrijven is de octrooi portfolio en de bescherming van hun markt enorm veel geld waard.

Het lijkt dus dat een octrooi een zeer nuttig instrument is. Helaas zijn er altijd weer marktpartijen die er misbruik van weten te maken. De bekendste hiervan zijn de zogenaamde patenttrollen. Zij ontwikkelen zelf niets, maar vragen een octrooi aan op bepaalde ontwikkelingen. Daardoor zijn alle andere marktpartijen gedwongen om deze trollen licentierechten te betalen. Dit drijft alleen de prijs van producten op, maar stimuleert geen enkele innovatie.

Het probleem is dat iedereen een octrooi kan aanvragen op een ontwikkeling. Het is dus voorgekomen dat iemand een innovatie ontwikkelde en een derde daar voor eigen gebruik een octrooi op aanvroeg. Hierdoor moest de ontwikkelaar licentierechten betalen voor het gebruik van de eigen uitvinding. Ook zijn er bedrijven die specifiek octrooien aanvragen op algemene ontwikkelingen in hun markt om daarmee de markt te controleren of af te romen.

Dit zijn voorbeelden waarbij een octrooi innovatie tegenwerkt. En dat is ook de reden dat niet iedereen positief over octrooien is. Daarnaast is het aanvragen van een octrooi niet echt duur, maar het in stand houden kost wel jaarlijks geld. En dan is de vraag in welke landen een octrooi aangevraagd moet worden. In China bijvoorbeeld heeft het absoluut geen zin omdat de Chinese overheid kopiëren nog altijd (actief) aanmoedigt en de Chinezen octrooien eenvoudig niet erkennen zoals in de Westerse wereld.

Beschermen

Maar het grootste probleem zit hem in het feit dat een bezitter van een octrooi deze zelf moet beschermen. Doet de octrooi bezitter dat niet, dan wordt het octrooi na enige tijd niet meer erkent en is het waardeloos geworden. Dat beschermen komt er in de praktijk op neer dat de octrooihouder zelf moet uitzoeken of er inbreuk wordt gepleegd op dit octrooi. En zo ja, dan moet de octrooihouder de inbreukmaker zelf daarop aanspreken. Vaak stopt de inbreuk dan, maar meestal wordt dit toch een rechtszaak als de inbreukmaker niet reageert op de eis tot stoppen. Een tussenvorm is natuurlijk om een licentie tegen betaling af te geven aan de inbreukmaker zodat er toch geld binnenkomt het de octrooihouder. Maar het beschermen van het octrooi kost tijd en geld en is ook nog nodig.

Hoe vraagt men een octrooi aan? Het gaat om een uniek product of proces. Dat moet nieuw zijn. Zelf een octrooi aanvragen kan niet, er is een octrooigemachtigde voor nodig. Deze schrijft de octrooi aanvraag en het te beschermen product. Dit is niet makkelijk en vergt een specialistische kennis. Immers het octrooi moet zo geschreven worden dat het unieke product of proces eenduidig beschreven is zodat duidelijk is wat het octrooi precies omvat. Aan de andere kant moet het weer zo breed beschreven worden dat inbreuk maken weer erg moeilijk wordt. De beschrijving moet zo breed zijn dat ook het iets aanpassen van het onderwerp nog steeds onder het octrooi valt. Is het weer te breed dan zal een rechtbank dit niet accepteren in geval van een rechtszaak tegen een inbreukmaker. Kortom een octrooi schrijven is een specialistische taak.

Nu komt de belangrijkste vraag: heeft het nut een octrooi aan te vragen voor een eigen innovatie? Dat is lastig te bepalen. Zoals hierboven al genoemd spelen er diverse argumenten voor en tegen mee. Even een korte lijst.

Argumenten voor: Krachtig signaal naar de markt en naar klanten dat men een innovatief bedrijf is; Ook een signaal naar (potentiële) klanten dat het om een uniek product of proces gaat; Zorgen voor een beperkte monopolie positie op de eigen markt; Onderscheiden van concurrenten;  Extra omzet door licenties te verkopen (hierdoor zijn verre markten mogelijk die zelf niet bediend kunnen worden); Concurrenten bij de eigen en toekomstige klanten weghouden.

Argumenten tegen zijn: Een octrooi aanvragen is duur en kost tijd; De vraag is of een octrooi ook werkt en niet makkelijk omzeilt kan worden door concurrenten; De bescherming van een octrooi kost veel tijd en geld; Vaak is een rechtszaak met alle kosten en toestanden nodig om inbreuk tegen te gaan;  In China maakt men altijd inbreuk op octrooien; Door de octrooibeschrijving is alle kennis van de eigen ontwikkeling voor de hele wereld openbaar.

Rechtszaak

Voor MKB bedrijven spelen de kosten van het onderhouden en tegengaan van inbreuk een (te) grote rol. Als men geen geld heeft om een rechtszaak tegen een inbreukmaker te voeren, kan men beter geen octrooi aanvragen. Immers door het octrooi is alle ‘geheime’ informatie in een keer volledig openbaar en via patentdatabanken breng je concurrenten op een idee.

Echter een ontwikkeling niet octrooieren kan ook gevaarlijk zijn. Als een concurrent er lucht van krijgt en zelf een octrooi aanvraagt, ben je je eigen idee kwijt. Dus bij echt nieuwe producten of processen moet zeker naar de octrooimogelijkheid gekeken gaan worden en dan niet alleen door verkoop/marketing, maar ook door juridisch en financieel.

Er is echter een vrij simpele methode om geen octrooi te hoeven verdedigen en toch te voorkomen dat iemand anders een octrooi aanvraagt en dat is een publicatie over de innovatie. Als er over gepubliceerd is, kan er nooit meer een octrooi op aangevraagd worden. Het mooie echter van een eigen publicatie is dat men zelf geheel kan bepalen wat men wel en vooral wat men niet publiceert. Echte geheimen blijven geheim, maar de hele markt is wel op de hoogte van het nieuwe product. En wat is er mooier dan in het vakblad Vraag & Aanbod dat u nu leest te publiceren.