Wat is lassen?

Tijdens het lassen wordt het plaatmateriaal op de verbindingsplaats verwarmd totdat deze zich in vloeibare of deegachtige vorm bevindt. Tijdens deze opwarming, veroorzaakt door verbranden van gas, wordt nieuw materiaal toegevoegd. Dit materiaal heet de lasdraad. Lassen zorgt voor continuïteit tussen de te verbinden delen, waardoor een krachtige constructie ontstaat.

Lassen van constructies en plaatwerk is een specialistisch beroep. Er zijn veel variabelen die invloed hebben op de kwaliteit. Het is belangrijk om niet meer te lassen dan nodig. Er zijn veel technieken waaronder kanten/zetten waarbij plaatmateriaal gebogen wordt in de juiste hoeken. Hierdoor kunnen constructies uit relatief weinig platen gelast worden. Hoogwaardig laswerk begint op de werkvoorbereiding. Het doorrekenen van de las en het aangeven van lassen op de tekening is belangrijk. Deze lasaanduidingen zijn vastgelegd in normen.

Wat zijn lastechnieken?

Lastechnieken zijn procedures die worden gebruikt om twee of meer materialen te verbinden door middel van het smelten of vervormen ervan. Dit proces wordt uitgevoerd met behulp van hitte, druk, of een combinatie van beide, en maakt gebruik van een lasboog, vlam, elektronenbundel of laser. Afhankelijk van de toepassing en de materialen die worden samengevoegd, kunnen verschillende lastechnieken worden gebruikt, zoals MIG/MAG lassen, TIG-lassen, booglassen, onder poederdek lassen (OP lassen), Lassen met gevulde draad (fluxcore lassen), stiftlassen, autogeen lassen, elektrode lassen, BMBE lassen, weerstandlassen, puntlassen, etc.

Waarom zijn lastechnieken belangrijk in verschillende industrieën?

Lastechnieken zijn van essentieel belang in verschillende industrieën vanwege hun vermogen om sterke en duurzame verbindingen te creëren tussen verschillende materialen. Deze verbindingen zijn vaak nodig om structuren, machines, voertuigen en andere producten te produceren. Lassen biedt de mogelijkheid om materialen met verschillende eigenschappen, zoals staal, aluminium, koper en hun legeringen, te verbinden, waardoor complexe en veelzijdige ontwerpen mogelijk worden.

In de metaalbewerking is lassen bijvoorbeeld onmisbaar bij het fabriceren van constructies, pijpleidingen en tanks.

Welke voordelen bieden lastechnieken?

Lastechnieken bieden verschillende voordelen die cruciaal zijn voor verschillende industrieën. Enkele belangrijke voordelen zijn:

• Sterke verbindingen: Lastechnieken kunnen zeer sterke verbindingen creëren, waardoor de integriteit en duurzaamheid van de geassembleerde constructies worden gewaarborgd. Dit is essentieel voor het waarborgen van de veiligheid en betrouwbaarheid van producten.
• Veelzijdigheid: Lassen kan worden toegepast op een breed scala aan materialen, waaronder metalen en legeringen. Hierdoor kunnen verschillende ontwerpmogelijkheden worden gerealiseerd en kunnen materialen met verschillende eigenschappen worden gecombineerd om optimale resultaten te behalen.
• Efficiëntie: Lastechnieken stellen fabrikanten in staat om componenten efficiënt aan elkaar te verbinden, waardoor de productietijd wordt verkort. Dit leidt tot kosteneffectieve fabricageprocessen en hogere productiviteit.
• Reparatiemogelijkheden: Lassen biedt de mogelijkheid om beschadigde of gebroken onderdelen te herstellen. Dit verlengt de levensduur van producten en vermindert de behoefte aan volledige vervanging.
• Automatisering: Met de vooruitgang in lasrobotica en geautomatiseerde lasprocessen kunnen lassen op grote schaal en met grote precisie worden uitgevoerd, waardoor de productie-efficiëntie verder wordt verhoogd.

Populaire lastechnieken

MIG/MAG lassen

MIG/MAG lassen, ook wel bekend als inert gas lassen, maakt gebruik van een continu toevoegmateriaal en een beschermgas om de lasboog te beschermen tegen oxidatie. Het wordt vaak gebruikt in de metaalindustrie voor het lassen van staal, roestvrij staal en aluminium.

TIG-lassen

TIG-lassen, of tungsten inert gas lassen, maakt gebruik van een niet-afsmeltende wolfraamelektrode en een beschermgas om de lasboog te beschermen. Deze techniek staat bekend om zijn precisie en wordt vaak gebruikt bij het lassen van dunne metalen, zoals aluminium, koper en titanium.

Booglassen

Booglassen, ook wel bekend als SMAW (Shielded Metal Arc Welding), maakt gebruik van een beklede elektrode die tijdens het lassen smelt en fungeert als toevoegmateriaal. Deze techniek is zeer veelzijdig en wordt gebruikt in verschillende sectoren, waaronder constructie, scheepsbouw en pijpleidingen.

Onder poederdek lassen (OP lassen)

Onder poederdek lassen (OP lassen) maakt gebruik van een poederlaag die de lasboog en het smeltbad beschermt tegen atmosferische invloeden. Het wordt vaak toegepast bij het lassen van dikke materialen, zoals stalen platen en pijpleidingen.

Lassen met gevulde draad

Lassen met gevulde draad, ook wel fluxcore lassen genoemd, maakt gebruik van een gevulde draad met een poederachtige flux aan de binnenkant. Deze techniek biedt hogere lassnelheden en diepere penetratie dan MIG/MAG lassen, en wordt vaak gebruikt in de scheepsbouw, constructie en offshore-industrie.

Stiftlassen

Stiftlassen is een weerstandslastechniek waarbij een metalen stift wordt verhit en onder druk wordt samengeperst tussen twee werkstukken. Het wordt gebruikt voor het verbinden van metalen platen, zoals in de auto-industrie en de productie van apparatuur.

Autogeen lassen

Autogeen lassen maakt gebruik van een vlam van brandbaar gas, zoals acetyleen, en zuurstof om een lasboog te creëren. Deze techniek wordt vaak gebruikt voor reparaties en onderhoudswerkzaamheden.

Elektrode lassen

Elektrode lassen, ook wel bekend als MMA-lassen (Manual Metal Arc Welding), maakt gebruik van een beklede elektrode die handmatig in het smeltbad wordt gebracht. Het is een veelzijdige techniek die geschikt is voor het lassen van verschillende metalen in diverse omstandigheden.

BMBE lassen

BMBE lassen, ook wel bekend als booglassen met beklede elektrode, is een eenvoudige lastechniek waarbij een beklede elektrode wordt gebruikt. Het wordt vaak gebruikt voor reparaties en kleinere constructiewerkzaamheden.

Lasposities

Lasposities zijn specifieke posities waarin het lassen van verschillende soorten naden wordt uitgevoerd. Elke laspositie heeft zijn eigen benaming en specifieke kenmerken. Het begrijpen en beheersen van verschillende lasposities is van essentieel belang voor lassers, omdat elke positie specifieke uitdagingen met zich meebrengt en bepaalde lasvaardigheden vereist. Volgens de EN-ISO 6947 norm zijn er de volgende lasposities.

PA Hoeklas onder de hand en V-las onder de hand

Bij de laspositie PA Hoeklas onder de hand en V-las onder de hand wordt de las uitgevoerd met de handen onder de lasnaad. Het betreft een hoeklas waarbij de lasnaad zich onder de lasser bevindt. Er wordt een V-vormige naad gemaakt.

PB: Hoeklas uit de zij

Bij de laspositie PB Hoeklas uit de zij wordt de las uitgevoerd vanaf de zijkant van de lasnaad. Het betreft een hoeklas waarbij de lasnaad zich aan de zijkant van het werkstuk bevindt.

PC: V-las horizontaal uit de zij

Deze laspositie omvat een V-las die horizontaal wordt uitgevoerd vanaf de zijkant van het werkstuk.

PD: Hoeklas boven het hoofd.

Bij deze laspositie bevindt de hoeklas zich boven het hoofd van de lasser. Het lassen gebeurt dus overhead.

PE: V-las boven het hoofd

Hier wordt een V-las boven het hoofd van de lasser gemaakt. Het lassen gebeurt in een overheadpositie.

PF: Hoeklas of V-las verticaal omhoog stapelen van de las

Deze laspositie PF omvat het verticaal op elkaar stapelen van hoeklassen of V-lassen. Het lassen vindt plaats van onder naar boven.

PG: Hoeklas of V-las verticaal naar beneden lassen van de las

Bij deze laspositie worden hoeklassen of V-lassen verticaal naar beneden gelast, van boven naar onderen.

PH: V-las in horizontaal liggende pijp rondom lassen (stapelen)

Deze laspositie betreft het rondom lassen van een V-las in een horizontaal liggende pijp, waarbij het lassen wordt gestapeld.

PJ: V-las in horizontaal liggende pijp rondom lassen (van boven naar beneden)

Bij deze laspositie wordt een V-las in een horizontaal liggende pijp rondom gelast, waarbij het lassen van boven naar beneden plaatsvindt.

PK: V-las in horizontaal liggende pijp rondom lassen

Deze laspositie betreft het rondom lassen van een V-las in een horizontaal liggende pijp.

H-L045: V-las in pijp onder 45° rondom lassen (stapelen)

Hierbij wordt een V-las in een pijp onder een hoek van 45 graden rondom gelast, waarbij het lassen wordt gestapeld.

J-L045: V-las in pijp onder 45° rondom lassen (van boven naar beneden)

Deze laspositie omvat het van boven naar beneden rondom lassen van een V-las in een pijp onder een hoek van 45 graden.

Veiligheid en kwaliteit bij het lassen

Veiligheid en kwaliteit zijn essentiële aspecten bij het lassen. Hieronder vind je informatie over veiligheidsmaatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen voor lassers, de belangrijkheid van kwaliteitscontrole en lasinspectie, en de normen en certificeringen die van toepassing zijn op laswerk.

Veiligheidsmaatregelen en persoonlijke beschermingsmiddelen voor lassers

Veiligheidsmaatregelen: Lassen brengt diverse gevaren met zich mee, zoals hitte, vonken, lichtboogstraling, giftige dampen en brandgevaar. Om de veiligheid te waarborgen, moeten lassers zich houden aan de volgende maatregelen:

1. Zorg voor een goed geventileerde werkruimte of werk in een lasrookafzuigsysteem.
2. Draag brandwerende kleding en een lashelm met een donkerkleurig filterglas om de ogen te beschermen tegen de intense lichtboogstraling.
3. Gebruik gehoorbescherming en veiligheidsschoenen met stalen neuzen.
4. Vermijd het inademen van lasrook en dampen door het dragen van een ademhalingsbescherming, zoals een stofmasker of een lasrookmasker.

Kwaliteitscontrole en lasinspectie

Kwaliteitscontrole en lasinspectie zijn cruciale stappen om ervoor te zorgen dat lassen voldoen aan de vereiste specificaties en normen. Belangrijke redenen waarom deze stappen belangrijk zijn:

1. Duurzaamheid en integriteit: Goede kwaliteitscontrole en lasinspectie zorgen ervoor dat lasverbindingen duurzaam en sterk zijn, wat van cruciaal belang is voor de integriteit van constructies en apparatuur. Door defecten in een vroeg stadium op te sporen, kunnen mogelijke veiligheidsrisico’s en structurele falen worden voorkomen.
2. Kostenbesparing: Het identificeren en corrigeren van lasfouten in een vroeg stadium is kosteneffectiever dan het herstellen van gebrekkige lassen na voltooiing. Kwaliteitscontrole minimaliseert het aantal afgekeurde lassen en vermindert de behoefte aan herstelwerkzaamheden.
3. Regelgeving en conformiteit: Verschillende industrieën hebben specifieke normen en voorschriften met betrekking tot laswerk. Kwaliteitscontrole en lasinspectie helpen ervoor te zorgen dat de laswerkzaamheden voldoen aan deze vereisten en dat de lasverbindingen aanvaardbaar zijn voor de beoogde toepassingen.

Normen en certificeringen voor laswerk

Om de kwaliteit en veiligheid van laswerk te waarborgen, zijn er verschillende normen en certificeringen beschikbaar, afhankelijk van de industrie en toepassing. Enkele belangrijke normen en certificeringen zijn:

1. ISO 3834: Deze internationale norm legt de kwaliteitseisen vast voor het smelten van metalen door lassen. Het beschrijft de vereisten voor het kwaliteitsborgingssysteem van een organisatie die laswerk uitvoert.
2. ASME Boiler and Pressure Vessel Code (ASME BPVC): Deze code wordt gebruikt voor het ontwerp, de fabricage en de inspectie van drukvaten, ketels en andere drukhoudende apparatuur. Het bevat richtlijnen voor lasprocedures, kwalificatie van lassers en kwaliteitscontrole.
3. AWS D1.1/D1.1M: Deze Amerikaanse lascode van de American Welding Society (AWS) is van toepassing op structureel staal en bevat richtlijnen voor lasprocedures, kwalificatie van lassers en visuele inspectie van lassen.
4. Laskwalificaties en certificeringen: Lassers kunnen certificeringen behalen om hun vaardigheden en bekwaamheid aan te tonen. Deze certificeringen kunnen specifieke normen en codes omvatten, zoals de Certified Welder-certificering (CWI) van de AWS.

Het is belangrijk om de relevante normen en certificeringen te raadplegen die specifiek zijn voor de industrie en het land waarin het laswerk wordt uitgevoerd, om te voldoen aan de geldende vereisten en voorschriften.

Lasprocesnummers

Lasprocesnummers, ook bekend als lasaanduidingen, spelen een essentiële rol in het lassen. Ze worden gebruikt om specifieke informatie over een lasproces te communiceren. De norm NEN-EN-ISO 4063:2009 regelt het toekennen van unieke procesnummers om basisprocessen voor lassen, snijden en solderen te identificeren. Voor MIG/MAG-lassen valt procesnummer 13, voor TIG-lassen procesnummer 141, voor lassen onder poeder procesnummer 12, en voor booglassen procesnummer 11. Deze nummers geven aan welke technieken en materialen worden gebruikt bij verschillende lasvarianten.

Nieuwe ontwikkelingen in lastechnieken

De wereld van lastechnieken heeft de afgelopen jaren een aantal opwindende nieuwe ontwikkelingen doorgemaakt. Deze vooruitgang heeft geleid tot verbeterde efficiëntie, kwaliteit en duurzaamheid in het lasproces. In deze tekst zullen we drie belangrijke nieuwe ontwikkelingen in lastechnieken bespreken: lasrobots en automatisering, innovaties in materialen en apparatuur, en duurzaamheid en milieuvriendelijkheid.

Lasrobots en automatisering

Een van de meest opvallende ontwikkelingen in lastechnieken is de opkomst van robotlassen en geautomatiseerde systemen. Deze technologieën hebben de manier waarop lassen wordt uitgevoerd ingrijpend veranderd. Lasrobots kunnen nauwkeurige en consistente lasnaden produceren, zelfs in complexe geometrieën, en ze kunnen 24/7 blijven werken zonder vermoeidheid. Dit verbetert niet alleen de productiviteit, maar vermindert ook de kans op menselijke fouten en bevordert de veiligheid op de werkplek.

Innovaties in materialen en apparatuur

Er zijn ook spannende innovaties gaande op het gebied van materialen en apparatuur die de lastechnieken naar een hoger niveau tillen. Nieuwe legeringen en composieten bieden verbeterde eigenschappen zoals hogere sterkte, betere corrosiebestendigheid en lichter gewicht. Dit opent de deur naar nieuwe toepassingen en uitdagende lasverbindingen. Bovendien hebben geavanceerde lasmachines en -apparatuur de precisie en controle over het lasproces vergroot, waardoor lassers in staat zijn om complexere taken aan te pakken en superieure resultaten te behalen.

Duurzaamheid en milieuvriendelijkheid in de lastechniek

Met de groeiende aandacht voor duurzaamheid en milieuvriendelijkheid is ook de lastechniek geëvolueerd om aan deze eisen te voldoen. Er zijn verschillende initiatieven genomen om de impact van lassen op het milieu te verminderen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van geavanceerde lasprocessen met een lager energieverbruik en minder uitstoot van schadelijke stoffen. Bovendien worden er in toenemende mate gerecyclede materialen gebruikt voor laswerkzaamheden, waardoor de behoefte aan nieuwe grondstoffen wordt verminderd.