Award voor nauwkeurig plaatsen van lasmoertjes

De Wim van der Hoek Award, een prestigieuze prijs in de wereld van precisietechniek, ging dit jaar naar Jan-Pieter Rijstenbil. Tijdens de drieëntwintigste editie van de Precisiebeurs in Den Bosch werd zijn afstudeerproject aan de TU Eindhoven bekroond. Rijstenbil ontwierp een machine die lasmoertjes met uiterste precisie kan plaatsen voor laserlassen.

Op de tweede dag van de Precisiebeurs, op donderdagmiddag 14 november in Den Bosch, verzorgde DSPE de uitreiking van de Wim van der Hoek Award. Deze prijs – ook wel Constructeursprijs genoemd – werd in 2006 ingesteld ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van nestor in de constructieprincipes Wim van der Hoek (1924-2019). De Constructeursprijs wordt jaarlijks uitgereikt voor het beste afstudeerwerk op het gebied van het construeren in de werktuigbouwkunde aan een technische universiteit (TU) of hogeschool in Nederland of België. Aan deze prijs zijn een oorkonde, een trofee gemaakt door de Leidse instrumentmakers School en een geldbedrag, gesponsord door het TU/e High Tech Systems Center (HTSC), verbonden.

Nominaties

Criteria bij de beoordeling van de afstudeerverslagen zijn kwaliteit van het ontwerp, onderbouwing en innovativiteit, alsmede de geschiktheid voor gebruik in het onderwijs in de constructieprincipes. De vier nominaties die de jury selecteerde waren ingediend door de afstudeerbegeleiders/hoogleraren van de betreffende studenten. Ze waren afkomstig van TU Eindhoven, TU Delft en Hogeschool Utrecht. De jury stond onder voorzitterschap van DSPE-bestuurslid Jos Gunsing (MaromeTech) en telde als leden Hans Steijaert (Vanderlande), Maurice Teuwen (JPE), Marc Vermeulen (ASML), Johan Vervoort (Vervos) en Wouter Vogelesang (VH Consult).

Volautomatisch plaatsing

De Wim van der Hoek Award 2024 ging uiteindelijk naar Jan-Pieter Rijstenbil, die Werktuigbouwkunde studeerde aan de TU/e. Begin dit jaar studeerde hij af op ‘Automated Placement of Micronuts for Laser Spot Welding’. In opdracht van Wefabricate, specialist in geavanceerde productie, ontwierp hij een machine voor het volautomatisch plaatsen van een patroon van M1 moertjes op een basisplaat van 0,3 mm dik ten behoeve van laserlassen. Hiervoor moeten zowel de basisplaat als de moertjes worden ingeladen en binnen enkele micrometers worden gepositioneerd en gestabiliseerd, waarna het gereed product weer wordt uitgevoerd.

Deze opdracht van Wefabricate leende zich aldus de jury bij uitstek voor ‘VanderHoeks construeren’ (naar Wim van der Hoek, de grondlegger van de Nederlandsche school van construeren voor nauwkeurig bewegen en positioneren). ‘Er wordt tijdens dit complexe proces een groot aantal stappen doorlopen, waarbij rekening moet worden gehouden met lasspetters en warmteontwikkeling, maar ook met enorme productieaantallen, oftewel levensduur. Bovendien moet de machine eenvoudig aangepast kunnen worden als er een ander product moet worden gemaakt.’

Ingenieus mechanisme

De winnaar heeft zijn VanderHoekse ontwerp uitstekend uitgewerkt, aldus de jury. ‘Na een zorgvuldige procesanalyse koos Jan-Pieter een modulair concept dat aan alle eisen voldeed. De innovativiteit van zijn ontwerp zat ‘m vooral in het ingenieuze mechanisme voor de aanvoer van lasmoertjes met behulp van een rietje. Zijn ontwerp is DDP-waardig, dat wil zeggen geschikt voor opname in een verzameling voorbeelden van goed construeren (zoals Van der Hoek ooit publiceerde onder de naam ‘Des Duivels Prentenboek’ (DDP), red.).’

Rijstenbil besteedde veel aandacht aan de robuustheid en betrouwbaarheid van het proces. ‘Hij ontwierp mooie deeloplossingen en valideerde kritische componenten en subprocessen in een zeer vroeg stadium’, noteerde de jury nog ter onderbouwing van haar keuze. ‘Daarvoor voerde hij heel veel experimenten uit, zowel bij Wefabricate als bij het Equipment & Prototype Center van de TU/e. Ook raadpleegde hij regelmatig gespecialiseerde bedrijven voor productie en oppervlaktebehandeling. Veel van de technieken die hij gebruikte, zijn baanbrekend.’

Inventief en creatief

Tot slot omschreef de jury de winnaar als een uitstekende student die enorme inventiviteit en creativiteit combineert met grote praktische vaardigheden. ‘Dat bewijst ook de historie die Jan-Pieter al had met het ontwerpen en zelf bouwen van mechatronische hulpmiddelen, zoals 3D-printers en een hulpmiddel om bladmuziek om te slaan tijdens het pianospelen. Ook heeft hij een sociale en ondernemende instelling.’