Barometer Metaalunie: ‘Karig herstel in vierde kwartaal’

Na een teleurstellend derde kwartaal, is er in het vierde kwartaal van 2024 voor de mkb-maakindustrie sprake van slechts een karig herstel. Uit cijfers van de Koninklijke Metaalunie Economische Barometer blijkt dat de waardering van de huidige orderpositie positiever is dan een kwartaal eerder, net als het bedrijfsresultaat.

kwartaal eerder, net als het bedrijfsresultaat. Maar daar staat tegenover dat de orderpositie voor zowel het binnen- als buitenland in het vierde kwartaal per saldo verder is afgenomen. De verwachtingen voor het eerste kwartaal van 2025 zijn per saldo negatief, zij het dat die verwachtingen iets minder negatief zijn dan aan het einde van het derde kwartaal. De onderhouds- en servicebedrijven zijn gemiddeld genomen positiever dan de totale mkb-maakindustrie, terwijl de verspanende bedrijven en de engineering- en adviesbedrijven gemiddeld genomen negatiever zijn.

Orderpositie binnenland iets positiever

Na de zomerdip van het derde kwartaal is er normaal gesproken in het vierde kwartaal vaak een stevig herstel. Voor het vierde kwartaal van 2024 geldt dit echter niet. Eén op de vier bedrijven had in het vierde kwartaal een slechtere orderportefeuille dan in het derde kwartaal, terwijl deze bij slechts één op de vijf bedrijven beter was. De vraag ‘Hoe waardeert u uw binnenlandse orderpositie?’ wordt eind 2024 iets positiever beantwoord dan aan het einde van het derde kwartaal. (29% positief, 40% neutraal en 21% negatief). De verwachte ontwikkeling van de binnenlandse orderpositie in het eerste kwartaal van 2025 is teleurstellend te noemen. Er zijn meer ondernemers die een verdere afname van de orderpositie verwachten dan ondernemers die een toename verwachten (afname 24%, toename 18%).

Voorzichtige vooruitzichten export

Van de respondenten van de Economische Barometer exporteert 48 procent zelf. De ontwikkeling van de exportportefeuille is, net als die van de binnenlandse orderpositie, per saldo afgenomen in het vierde kwartaal ten opzichte van het derde kwartaal. Bij tien procent van de exporterende ondernemers nam de exportportefeuille toe, terwijl deze bij twintig procent van hen afnam. Ook de huidige exportportefeuille wordt gemiddeld genomen niet erg positief gewaardeerd, zij het dat dit minder negatief is dan in het derde kwartaal. Net als bij de binnenlandse orderpositie zijn de vooruitzichten voor het eerste kwartaal van 2025 erg voorzichtig. Het aantal bedrijven dat een toename van de exportportefeuille verwacht, is net iets kleiner dan het aantal exporteurs dat een afname verwacht.

Meer vast personeel in dienst

Bij de bedrijven die aan de Economische Barometer hebben deelgenomen, werken gemiddeld 14,3 medewerkers. Hiervan behoort 12,5 fte tot het vaste personeel en gemiddeld wordt 1,8 fte ingeleend. Het aandeel bedrijven dat meer vast personeel in dienst heeft, is in het vierde kwartaal van 2024 weer iets toegenomen. Bij elf procent van de respondenten is het aantal vaste krachten afgenomen, terwijl dit bij dertien procent van de respondenten is toegenomen. Voor het flexibele personeel geldt het omgekeerde: bij net iets meer bedrijven is dit aandeel afgenomen dan toegenomen. Zoals gebruikelijk in de afgelopen jaren heeft ongeveer de helft van de bedrijven vacatures openstaan. Dit betreft gemiddeld per bedrijf ruim 2,5 fte aan vacatures.

Winstgevendheid opnieuw afgenomen

In lijn met de ontwikkeling van de orderpositie in de tweede helft van 2024 is de winstgevendheid van de mkb-maakindustrie afgenomen. Na het hoogtepunt in het tweede kwartaal van 2022, toen ruim driekwart van de bedrijven winst maakte, is dat aandeel in het derde kwartaal van 2024 teruggelopen tot 64 procent. Het aandeel bedrijven dat verlies maakt, is in 2024 gestaag toegenomen. Eind 2023 gaf negen procent van de respondenten aan verlies te maken. Een jaar later was dit aandeel anderhalf keer zo groot, namelijk veertien procent. De overige 22 procent geeft aan quitte te draaien.

De ontwikkeling van het bedrijfsresultaat is in het vierde kwartaal per saldo opnieuw afgenomen, zij het iets minder sterk dan in het derde kwartaal (-8% in het vierde kwartaal versus -12% in het derde kwartaal). Net als in het derde kwartaal is de waardering van het bedrijfsresultaat, afgezet tegen andere antwoorden van deze editie van de Economische Barometer, relatief positief. De helft van de ondernemers waardeert het bedrijfsresultaat als positief, 36 procent als neutraal en veertien procent als negatief. Voor het eerste kwartaal van 2025 wordt een iets lager bedrijfsresultaat verwacht dan in het vierde kwartaal van 2024. Achttien procent van de respondenten voorspelt een beter resultaat, terwijl 23 procent een slechter bedrijfsresultaat verwacht.

Net als in het derde kwartaal heeft ook in het vierde kwartaal één op de drie bedrijven de verkoopprijs verhoogd, terwijl zeven procent deze heeft moeten verlagen. Bij zestig procent van de respondenten zijn de verkoopprijzen in het derde kwartaal niet gewijzigd.