De Specialist: ‘Verspaningstechniek en -filosofie’

Filosofie in een maakbedrijf? Jawel, dit is toch heel praktisch: we bedoelen hiermee in de praktijk hoe een bepaald product precies verspaand gaat worden. Zaken als op welke machine, met welke gereedschappen, op welke bewerkingsvolgorde en bewegingsvolgorde van elke beitel bepalen of uw bedrijf wel of niet geld zal verdienen met uw dure CNC-machines. En omdat deze machines forse investeringen omvatten, is het bepalen van de verspaningsfilosofie zeer belangrijk.

Onder de verspaningsfilosofie of aanpak wordt de wijze bedoeld waarop een product via verspanen vervaardigd wordt. Sommige producten zijn eenvoudig te verspanen en iedereen ziet de volgorde, maar bij ingewikkelde producten moet een juiste volgorde van elke individuele verspaanbewerking bepaald worden. Ook welke machine gebruikt zal worden, hoe het materiaal opgespannen gaat worden, welke beitels en gereedschappen gebruikt worden, is bepalend of een product volgens tekening en specificaties gemaakt kan worden. Meerdere vlakken bewerken, maar ook vorm- en plaatstoleranties bepalen de verspaningsfilosofie van het product.

Een voorbeeld van hoe het mis kan gaan ziet Hartgers bij een groot verspanend bedrijf waar de werkvoorbereiding niet in staat is om te bepalen op welke van de eigen machines een product gemaakt kan worden. Dus kiest men voor de vijfasser, altijd goed. Maar omdat deze machine volgepland is, moeten alle producten wachten en dat terwijl andere machines stilstaan. Dit resulteert in minder omzet dan mogelijk is en ontevreden klanten die hun producten elders sneller krijgen. Dan wordt er later bij een borrel verzucht dat de nieuwe vijfasser toch minder oplevert dan verwacht. Een dure misrekening, die niet aan de machine te wijten is, maar aan het kennisgebrek van de werkvoorbereiding.

Ook de werkvolgorde van een bepaald product kan bepalend zijn voor winst of verlies. Nog los van de fouten als de calculatie niet weet dat bij nauwe toleranties en vorm- en plaats-toleranties voor- en na verspaand moet worden. Vaak worden dit soort belangrijke beslissingen overgelaten aan medewerkers met onvoldoende kennis. Dat is geen fout van die medewerkers, maar van de directie.

De oplossing hier is om enkele zeer ervaren krachten in de voorfase de verspaningsfilosofie van een product op hoofdlijnen op de tekening of specificatie te zetten. Op basis van die informatie kunnen andere medewerkers dit dan verder uitwerken. En de ervaren krachten hoeven dan niet veel tijd te verliezen in allerlei details die anderen ook zouden kunnen.

Nu lijkt dit in tegenspraak met de automatisering die we wensen, maar (op dit moment) kan nog niet alles geautomatiseerd worden. Wat we vaak als automatisering zien, zijn repeat orders waarvan de verspaningsfilosofie al vast ligt en die al geprogrammeerd zijn. Toch zien we, en dan vooral op het CAM-gebied, al veel ondersteuning voor de programmeur. Het is mogelijk om via een CAD/CAM-module de verspaningsfilosofie te bepalen, te simuleren en via een postprocessor de CNC-machine te programmeren. Het valt dus goed te automatiseren, maar hier blijft de vakkennis van de medewerker toch de kwaliteitsbepalende stap. Uiteraard is wel de verwachting dat de automatisering steeds meer ook van dit soort taken zelfstandig zal gaan uitvoeren. Steeds ingewikkelder producten zullen volledig automatisch vervaardigd kunnen worden.

Zo ver is het nog niet. De meeste verspanende bedrijven hebben vooral in de werkvoorbereiding nog veel vakkennis  van mensen nodig. Ook bij hoog geautomatiseerde bedrijven is veel verlies doordat de medewerkers niet voldoende kennis en inzicht hebben om de machines en automatisering optimaal in te zetten. Hier valt veel te winnen.

Wel zie je de kennis  van verspanende bedrijven zich meer en meer concentreren rond de werkvoorbereiding. Hierbij geldt dat de werkvoorbereiding een steeds grotere invloed krijgt op de marge van een productiebedrijf. Ook uit recente onderzoeken blijkt dat de verspanende industrie afhankelijk is van vakkennis van de medewerkers, maar er te weinig geld en tijd aan besteedt. In 2018 heeft OOM specifiek een programma op de verspanende industrie gericht om de medewerkers meer opleiding te geven. Tot nu toe is het resultaat erg mager.

Erg vreemd, vooral als je bedenkt dat goed personeel erg schaars is en dat er veel aandacht voor levenslang leren is. Of de verspanende industrie alles van automatisering verwacht, weet ik niet. Wel weet ik dat investeren in de vakkennis van medewerkers nog altijd een winstgevende investering is.

Contact over dit onderwerp? www.vraagenaanbod.nl/specialist of hartgers@pkm.nl