Industriële productie door de jaren heen

De productie van de industrie was in 2023 bijna twintig keer hoger dan honderd jaar geleden. Dat komt neer op een gemiddeld groeipercentage van drie procent per jaar. In de afgelopen honderd jaar is de samenstelling van de industrie sterk veranderd. In het kader van zijn 125-jarig bestaan besteedt het CBS dit jaar extra aandacht aan historische ontwikkelingen.

De CBS-statistieken over de productie van de industrie gaan terug tot 1922. In de jaren twintig en dertig waren vooral industrieën zoals textiel, scheepsbouw en voedselverwerking belangrijk in Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog was de wederopbouw een belangrijke factor voor een sterke groei van de industrie. In 1974 was de productie van de industrie meer dan vier keer hoger dan in 1949. De oliecrises in de jaren zeventig zorgden voor stijgende kosten en een stagnerende productie. Vanaf de jaren tachtig werden een aantal industrieën verplaatst naar landen met lagere loonkosten. Hierdoor begon de industrie steeds meer te focussen op hoogwaardige productie en technieken en trok de groei weer aan. Sinds de eeuwwisseling is de industrie blijven groeien, ondanks de impact van de financiële crisis en de coronapandemie.

De Nederlandse textiel-, kleding- en lederindustrie kende vanaf de jaren vijftig een bloeiperiode met een sterke groei van de productie. Vanaf halverwege de jaren zestig begon de productie te krimpen als gevolg van toenemende concurrentie uit landen met lagere loonkosten. Vanaf de jaren vijftig kende de tabaksindustrie in Nederland een sterk groeiende productie voor zowel de binnenlandse markt als voor de export.  Deze kromp weer vanaf de jaren zeventig vanwege de bewustwording over de gezondheidsrisico’s.

Machine-industrie nieuwe motor Nederlandse industrie

Sinds 1990 is de productie van de machine-industrie meer dan vervijfvoudigd. Daarmee is deze een stuk harder gegroeid dan de industrie als geheel, die in dezelfde periode met 81 procent is gegroeid. Aanvankelijk draaide de sector vooral om standaard productiemachines, maar inmiddels is deze steeds meer gespecialiseerd in geavanceerde machines voor sectoren als de halfgeleiderindustrie en medische technologie. Vooral tussen 2016 en 2023 is de machine-industrie sterk gegroeid, meer dan een verdrievoudiging van de productie.

Minder mensen werkzaam in de industrie

Honderd jaar geleden werkte 28 procent van de werkzame beroepsbevolking in de industrie. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog groeide dat door tot een piek in 1960, toen een derde van de werkzame beroepsbevolking actief was in de industrie. In de decennia daarna daalde het aandeel steeds verder. In 2023 was iets meer dan 8 procent van de werkzame beroepsbevolking actief in de industrie. Ook in absolute aantallen lag het aantal industriële banen in 2023 lager dan tijdens de piek van 1960. De groei van arbeidsproductiviteit heeft ervoor gezorgd dat de productie van de industrie in deze periode is blijven groeien.