ING: ‘Datastandaarden, schaal en samenwerking cruciaal voor digitalisering industriële productieketens’

Voor maakbedrijven die aan elkaar toeleveren is het geautomatiseerd uitwisselen van gegevens van groot belang om op langere termijn concurrerend te blijven. Wat zijn de kansen en belemmeringen?

Dit is deel 2 van ING’s analyse van digitaliseringskansen en -uitdagingen in de productieketen van de maakindustrie. Hij verkent de barrières en hoe producenten die kunnen overwinnen. Deel 1 behandelt de digitale stand van zaken, het productiviteitspotentieel van digitale ketentechnologie en de voor- en nadelen voor maakbedrijven.

Hoe meer bedrijven zijn aangehaakt bij een digitale productieketen, hoe groter de voordelen voor de keten als geheel. Door eerst een solide digitale basis te creëren en geleidelijk op te schalen kunnen bedrijven deze voordelen optimaal benutten.

Druk vanuit eindproducenten en sectorbrede datastandaarden versnellen dit proces. Maar er zijn ook vertragende factoren. Niet de technologische mogelijkheden, maar moeizame acceptatie en implementatie staan ketendigitalisering vaak nog in de weg. Vooral kleinere toeleveranciers hebben moeite om digitale kansen te benutten.

Brancheorganisaties en grotere afnemers uit de branche kunnen hen daarbij ondersteunen. Samenwerken, schaal vergroten en investeren in ICT-kennis en -kunde is volgens ING de weg vooruit. ‘Daarnaast is het zaak ervaring met digitale toepassingen op te doen en kan deelname aan één van de vele branche-initiatieven uitkomst bieden.’

Op de lange termijn heeft ieder maakbedrijf baat bij geautomatiseerde digitale gegevensuitwisseling…

In deel 1 van dit onderzoek constateerde ING dat veel maakbedrijven voordeel kunnen hebben bij het geautomatiseerd uitwisselen van informatie in de keten. Op korte termijn is de individuele businesscase bepalend voor de potentiële efficiëntievoordelen die een bedrijf kan realiseren. Op lange termijn heeft elk bedrijf voordeel van investeringen in ketendigitalisering, ook wanneer zij complexere producten in kleinere series maken. Door een snelgroeiend aantal digitale koppelingen tussen maakbedrijven verloopt dit proces via twee wegen:

• Hoe meer bedrijven zijn aangehaakt, hoe hoger de opbrengsten en hoe vaker digitale koppelingen een voorwaarde zullen zijn om te mogen leveren.
• Data vanuit toeleveranciers en afnemers zijn nodig om een zo actueel en nauwkeurig mogelijk beeld te hebben van de actuele marktsituatie. Vraaguitval en verstoringen in de toeleveringsketen worden steeds sneller inzichtelijk naarmate meer bedrijven geautomatiseerd data met elkaar uitwisselen.

…zowel aan begin als aan einde van de keten

Op het traject richting Industrie 4.0 zijn softwarekoppelingen tussen IT-systemen binnen én buiten de fabriek nodig om de benodigde data binnen te krijgen voor procesoptimalisatie. Dit vormt de basis voor data-analyse en efficiënte procesaansturing. Voor partijen die meer aan het einde van de productieketen (downstream) acteren is vooral tijdige keteninformatie over aanbodverstoringen van belang. Het risico op een verstoring wordt met elke extra schakel namelijk groter. Andersom zijn het vooral vraagveranderingen bij eindfabrikanten die vertraagd in de keten doorsijpelen en via een zweepslag- of opslingereffect tot grote volatiliteit bij partijen aan het begin van de keten leiden. Geautomatiseerde informatievoorziening is daardoor voor de hele keten van belang om sneller op onvoorziene omstandigheden te kunnen anticiperen. Iets waar vanwege de recente ervaring met langdurige ketenverstoringen nog meer waarde aan wordt gehecht dan voorheen.

Vier voorbereidende stappen nodig

Bedrijven die de gegevensstromen in de productieketen willen automatiseren, zijn gebaat bij het stapsgewijs vormgeven van een solide digitale basis. In vier stappen kunnen zij hiermee aan de slag:

1. Datahuishouding: gegevensstromen structureren en digitaliserenEerst organiseren, daarna digitaliseren en automatiseren om administratieve belasting te verminderen en uitval te voorkomen.

2. IT-systemen: automatisering en beveiliging op orde brengenDe juiste software koppelt bedrijfsprocessen en systemen van ketenpartners aan elkaar. Ruim één derde van de industriebedrijven gebruikt nog geen ERP-pakket. Hetzelfde geldt voor verkooptransacties die via een digitale koppeling verlopen. Gemiddeld maakt nog geen 10% van de maakbedrijven er gebruik van. Grote bedrijven gebruiken bijna 5 keer zo vaak dergelijke koppelingen als kleine bedrijven.

3. Verkenning: technisch koppelen en afspraken maken met één partijNiet het met elkaar laten communiceren van ERP’s vormt de grootste uitdaging, maar vooral de organisatie eromheen. Die vraagt om heldere afspraken met ketenpartners over wat je van elkaar kunt verwachten.

4. Uitbreiding: optimaliseren en uitbreiden naar meer partijenHet digitaal koppelen van meer ketenpartners zorgt voor toenemende voordelen, in de vorm van bijvoorbeeld lagere overheadkosten en hogere opbrengsten door de snellere en uitgebreidere informatievoorziening.

Eindproducenten dwingen digitalisering vaker af, een datastandaard maakt efficiënte gegevensuitwisseling mogelijk

Steeds meer eindproducenten (Original Equipment Manufacturers of kortweg OEM’s) en andere opdrachtgevers in de keten willen realtime inzicht in orderstatussen. Om in een netwerk van vele toeleveranciers en afnemers op een efficiënte manier gegevens met elkaar uit te kunnen wisselen is het daarom zaak een gestandaardiseerd dataformaat te gebruiken waar de verschillende systemen op aangepast worden. Dit vergroot het productiviteitspotentieel voor de hele keten, doordat digitale communicatie op die manier niet langer alleen plaatsvindt tussen bedrijven en grote afnemers die bij leveranciers één-op-één-koppelingen afdwingen. Het biedt ook de grote groep kleinere bedrijven de mogelijkheid om zich zonder al te grote investeringen aan te sluiten bij een netwerk van digitaal communicerende bedrijven.

Acceptatie en implementatie digitale technologie vormen struikelblok

Niet de technologische mogelijkheden, maar de acceptatie en implementatie ervan staan ketendigitalisering vaak nog in de weg. Er zijn een aantal zaken die de totstandkoming vertragen, waarbij geldt: kleinere bedrijven hebben ondanks hun wendbaarheid meer last van barrières dan grotere bedrijven.

Samenwerken, schaal vergroten en gewoon beginnen

Samenwerken en een zekere omvang zijn nodig om voldoende tijd en middelen in (keten-)digitalisering te steken. Zaak is om continu stappen te zetten in de richting van digitale volwassenheid. Hoewel een lange-termijnplan en digitaliseringsstrategie de voorkeur verdienen, is zo snel mogelijk kleine stappen zetten om digitale ervaring op te doen beter dan afwachten. Kleine stappen op deelterreinen kunnen op termijn veel opleveren.

Branche-ambassadeurs nodig die ketendigitalisering naar hoger plan tillen

Brancheorganisaties, inkooporganisaties, beleidsmakers en grotere afnemers kunnen actief bedrijven benaderen om deel te nemen aan kennissessies, fieldlabs, campussen of andere samenwerkingsverbanden gericht op het vergroten van het concurrentievermogen van de hele keten.

Investeer in veranderingsgezindheid en digitale kennis en kunde

Het heeft de voorkeur om ICT-specialisten in dienst te nemen. Een ‘ICT-bril’ biedt een andere kijk op de benodigde aanpassing van bedrijfsprocessen om echte veranderingen door te voeren. Een goed alternatief is de inhuur van externe ICT-specialisten met ervaring in industriële automatisering en digitalisering. Uiteindelijk bepaalt niet de technologie de meerwaarde voor het bedrijf, maar de manier waarop deze wordt toegepast.