Maken de oplopende levertijden de staalprijzen hoger?

Staalfabrieken geven langere levertermijnen af en bevestigde levertijden van reeds geplaatste opdrachten worden regelmatig overschreden. Dat is de marktsituatie op dit moment en het leidt nu al tot enige schaarste bij diverse producten, kwaliteiten, afmetingen en/of diktes. De producenten beweren ook goede orderportefeuilles te hebben. Hoe zou dat verklaard kunnen worden? Die vraag stelt Noviostaal zich in het nieuwe Staaljournaal.  

Ten eerste, stelt Noviostaal, zijn in de afgelopen zes maanden in Europa vele productiefaciliteiten, zoals hoogovens en walslijnen, stilgelegd, waarmee de beschikbare capaciteit met tot wel twintig procent beperkt werd. Los van die reducties heeft een aantal staalmakers te kampen met stagnatie wegens productieproblemen. Zo heeft Tata Steel Nederland onlangs force majeure gemeld wegens technische problemen in haar koudwalserij en heeft ze noodgedwongen aanzienlijke hoeveelheden besteld bij een collega fabriek.
Die ontwikkeling kan gaan leiden tot een zekere schaarste bij koudgewalst en/of verzinkt staal.

Een Belgische fabriek meldde veel minder staal te kunnen gaan maken vanwege ook daar storing in haar productielijn. Beperktere beschikbaarheid is er ook bij gebeitst materiaal ontstaan. Dit werd veroorzaakt doordat een grote beitslijn in Zuid-Europa vanwege milieuproblemen is stopgezet, waardoor het lastig is geworden vooral dik plaatstaal in gebeitste uitvoering te verkrijgen. Er is vooralsnog geen zicht op wanneer die beperking voorbij zal zijn. In Italië heeft een producent van kwartoplaat haar walsstraat (capaciteit circa 1,5 miljoen ton per jaar) volledig stopgezet en zal die, zoals het er nu uitziet, de komende maanden niet weer in bedrijf gaan nemen.

Tegelijkertijd ontvangt Noviostaal ook van diverse zijden berichten over een weliswaar langzaam, maar toch toenemende vraag vanuit de automobielsector. De verbeterde marktsituatie in Azië na het Chinese Nieuwjaar heeft bij verschillende gewalste producten geleid tot lagere importenvolumes voor de EU. Veel exporterende landen richten zich nu meer op China en de aan Europa geoffreerde hoeveelheden worden overigens bovendien ook met hogere prijzen aangeboden. Dan is als gevolg van de catastrofale aardbeving begin februari in Turkije de exporthoeveelheid van staal vanuit dat land naar Europa enorm gekelderd. Omgekeerd overigens neemt de Turkse invoer juist toe en is vooral China er erg actief. Daarnaast is de export van gewalst staal uit Rusland en Oekraïne naar de EU vorig jaar al fors gedaald als gevolg van het oorlogsgeweld en in die situatie zal voorlopig geen wijziging komen.

En tot slot van de uitleg waarom levertijden langer worden, moet ook gekeken worden naar de andere zijde van de Atlantische oceaan. In de VS is vooral de autobranche opgeleefd en zijn staalprijzen van vlakke producten de afgelopen maanden bijna verdubbeld. Voor warmgewalste rollen (coils) wordt momenteel tussen de 1.100 en 1.200 dollar (€ 1.040 – € 1.135) per ton gevraagd, vooral veroorzaakt vanwege de toegenomen en de verwachte stijging van de staalbehoefte uit die sector. Voor de Europese staalmakers is het daarmee zeker een interessant afzetgebied geworden. Weliswaar is de totale hoeveelheid, die zonder de opslag van importheffingen, vanuit de EU naar de Verenigde Staten mag worden geleverd beperkt (max. 3,3 miljoen ton per jaar), maar het prijsniveau vergeleken met dat van Europa is toch zeer verleidelijk te noemen.

Hogere prijzen

Al die factoren samen geven de Europese staalfabrieken reden genoeg om hogere prijzen te gaan vragen en het lukt ze ook vaak al daarvoor orders te krijgen. Distributeurs als servicecenters en handelaars kunnen immers niet met lege magazijnen komen te staan. Vanwege de uitlopende levertijden zullen ze ook geen risico willen lopen en dus worden er bestellingen geplaatst. Toch zijn er ook personen die twijfels hebben over de houdbaarheid van deze hogere prijzen en daarvoor hun argumenten hebben. Zeker is de vraag naar staal thans redelijk goed te noemen, maar blijft die zo? Want ja, tijdelijk stilgelegde lijnen komen langzamerhand weer in productie, dus binnen afzienbare termijn zal het materiaalaanbod toch gaan toenemen, waardoor vraag en aanbod weer uit balans zullen gaan? De rente loopt immers op, wat toch zal kunnen leiden tot minder investeringen? De inflatie is hoog en welk effect zal dat op termijn gaan hebben? Energie is toch erg duur geworden en tot welke moeilijkheden in de bedrijvigheid zal dat gaan voeren? En bovendien; er zijn toch ook weer financiële problemen bij een bank in Amerika en tot welke gevolgen zullen die leiden? Het zijn inderdaad factoren, die het lastig maken om te bepalen hoe de staalprijzen zich in de nabije toekomst zullen gaan ontwikkelen.

Anderzijds echter zijn de grondstofprijzen de afgelopen maanden aanzienlijk gestegen, sommige tot wel dertig procent, waardoor productiekosten ook omhooggegaan zijn. Dus is het voor de fabrieken essentieel hogere prijzen gerealiseerd te krijgen. Als dan zowel in Azië als ook in Amerika marktprijzen hoog zijn en mogelijk zullen blijven, alsmede ook importprijzen een stijgende trend vertonen, zullen de Europese staalfabrieken kunnen profiteren van behalve een zekere mate van schaarste door langere levertijden op de thuismarkt ook van minder concurrentie vanuit buiten Europa. Een fabriek noemde bijvoorbeeld voor verzinkt materiaal te gaan streven naar een basisprijs van minimaal duizend euro per ton. Het lijkt misschien een utopisch prijsniveau, maar de orderboeken zouden goed gevuld zijn.

Men gaat bovendien uit van een groeiende afname door de automobielindustrie vanwege de stijgende productieaantallen en tegelijkertijd ook van minder concurrentie vanwege langere levertermijnen voor importmateriaal. Beweerd wordt dat in offertes voor materiaal vanuit andere werelddelen levertijden genoemd worden van juli en augustus, dus vier tot vijf maanden vanaf nu (half maart) gerekend.

Bovendien mag ook niet opgemerkt worden, dat de basisprijs voor warmgewalst materiaal op de Europese thuismarkt in een halfjaar tijd gestegen is met ongeveer 100 – 120 euro per ton, terwijl verzinkt staal in die periode met slechts 60 – 70 euro omhooggegaan is. En daarnaast liggen de prijzen voor dit laatstgenoemde product op de Amerikaanse markt op ongeveer 1.220 – 1.250 dollar (€ 1.140 – € 1.165) per ton. Momenteel zijn een tweetal fabrieken uit de markt (bieden niet aan). Dus het is niet onwaarschijnlijk dat hogere prijzen zullen worden afgegeven zodra zij weer in de markt terugkomen. Noviostaal gaat ervan uit dat andere staalmakers dit zullen volgen.

Verenigd Koninkrijk

In januari produceerde de auto-industrie in het Verenigd Koninkrijk nagenoeg hetzelfde aantal voertuigen als dezelfde maand vorig jaar: 68.500 stuks. De registratie van nieuwe auto’s in februari steeg vergeleken met februari 2022 met ruim 26 procent naar 74.441 eenheden, maar is wel het laagste maandcijfer sinds augustus 2022. Toch heeft men optimistische verwachtingen voor het gehele jaar 2023, waarbij vooral wordt uitgegaan van een sterke groei bij de verkoop van elektrische wagens.

Duitsland

De productie van voertuigen in de Bondsrepubliek steeg voor de tiende maand op rij. Volgens informatie verstrekt door de VDA rolden in februari ruim 382.000 auto’s van de band, een stijging van 24 procent vergeleken met februari 2022. Desondanks zijn deze cijfers lager dan vóór de coronapandemie.

Rusland

De productie van voertuigen in de Russische Federatie is sinds begin dit jaar enorm afgenomen. Het aantal afgeleverde trucks in januari bedroeg 540 (2022: 1400), trucks 5.700 (2022: 15.300) en personenauto’s 21.300 (2022: 40.300). Ondanks de sancties en het vertrek van een aantal bekende automerken wil men in 2023 toch meer voertuigen produceren, wellicht mede omdat China een aantal modellen in Rusland zou willen laten assembleren.

Italië

Het Italiaanse parlement heeft een overbruggingskrediet van 680 miljoen euro voor de in problemen verkerende Italiaanse staalfabriek Acciaierie d’Italia (v/h ILVA) goedgekeurd. Tegelijkertijd werd met voorgestelde beschermende maatregelen ingestemd, die het mogelijk moeten maken dat investeringen voor tijdelijke aanpassingen kunnen worden gerealiseerd, welke nodig zijn voor de continuïteit van de onderneming, zonder dat de betrokken verantwoordelijken daarvoor door derden strafrechtelijk vervolgd zouden kunnen worden. Het wetsvoorstel zou na goedkeuring door de Italiaanse Eerste Kamer per 6 maart in werking treden. De Italiaanse overheid ziet de staalonderneming als een strategisch bedrijf en van wezenlijk belang voor de Italiaanse economie.

Green Steel

ThyssenKrupp heeft onlangs aan de SMS Group (BRD) een opdracht verleend ter waarde van 1,8 miljard euro voor de installatie van een op waterstof gebaseerde DRI-installatie, twee ovens en bijbehorende apparatuur. De nieuwe installatie zal gebouwd worden in Duisburg en een capaciteit hebben van 2,5 miljoen ton per jaar. De planning is dat de fabriek eind 2026/begin 2027 in gebruik kan worden genomen. Deze investering is onderdeel van het TKH2Steel-programma, waarmee men de uitstoot van CO2 wil gaan beperken, dat in 2045 moet leiden tot een CO2-neutrale productie.

Oekraïne/Rusland

Sinds de Russische invasie van Oekraïne is de omvang van de staalexport van Oekraïne en Rusland naar de EU dramatisch gedaald, zo blijkt uit cijfers van Eurofer. In 2021 leverde Oekraïne nog 865.000 ton kwarto plaatstaal, maar in 2022 nog maar bijna 200.000 ton (-77%). De hoeveelheid uitgevoerde walsplakken (slabs) was in 2021 nog twee miljoen ton, maar in 2022 is dat afgenomen naar 365.00 ton. Door de bombardementen op de havenstad Marioepol, waar twee staalfabrieken (Azovstal en Ilyich iron & Steel) gevestigd zijn is de productie daar nagenoeg stilgevallen.

Buurland Rusland exporteerde in 2021 ca. 280.000 ton kwarto plaatstaal. Maar door de vorig jaar opgelegde sancties is die hoeveelheid in 2022 afgenomen tot om en nabij 44.000 ton. Rusland zag de uitvoer van walsplakken dalen van 3,9 miljoen ton in 2021 naar iets meer dan drie miljoen ton in 2022 (t/m oktober). Walsplakken vallen nog buiten de EU-sancties, maar zijn wel gelimiteerd qua volume. Het land mag tot eind september 2024 per jaar maximaal 3,75 miljoen ton walsplakken uitvoeren naar de Unie. Per saldo echter betekent het dat de invoer van kwarto plaatstaal en walsplakken vanuit de beide Oost-Europese landen gedaald is met 850.000 ton respectievelijk 1,9 miljoen ton.

Staalwalserijen, dat wil zeggen de niet-geïntegreerde staalproducenten, die afhankelijk zijn van de toelevering van walsplakken, zijn als gevolg daarvan naarstig op zoek naar andere leveranciers. Importen van plaatstaal uit Indonesië, India, Japan en Turkije namen in 2022 dan ook enorm toe. Walsplakken werden ook meer ingevoerd vanuit vooral China, India en Brazilië. Echter die totale ingevoerde hoeveelheden vanuit Azië en Zuid-Amerika dekken niet het tekort van de eerdergenoemde 1,9 miljoen ton. De beschikbaarheid van kwarto plaatstaal zal daardoor voorlopig niet toenemen.

Turkije

De Turkse Staal Associatie (TCUD) en de nationale regering hebben gezamenlijk een actieplan opgesteld voor de herbouw van 350.000 woningen in elf steden die getroffen zijn door de enorme aardbeving begin februari. Het is de bedoeling de bouw van dit grote aantal woningen binnen één jaar te realiseren. Voor de herbouw zal naar schatting vijf miljoen ton staal nodig zijn, onderverdeeld in drie miljoen ton betonstaal, 750.000 ton staaldraad en 1,25 miljoen ton plaatstaal. Naar mening van de TCUD is de binnenlandse staalindustrie zelf geheel in staat in deze behoefte te voorzien. Bij de overeenkomst is ook bepaald dat met vaste prijzen wordt gewerkt, waarbij alleen rekening zal worden gehouden met hogere grondstofprijzen dan op 1 februari 2023 werd geregistreerd.

Indicatieve basisprijzen per ton	Warmgewalste coils	Koudgewalste coils	Sendzimir verz. coils	Kwartoplaat
Januari 2023	€ 720 – 760	€ 790 – 840	€ 830 – 870	€ 925 – 980
Februari 2023	€ 780 – 820	€ 870 – 900	€ 930 – 950	€ 1020 – 1050
Maart 2023	€ 830 – 850	€ 900 – 930	€ 940 – 980	€ 1050 – 1080