Nieuwe diensten en verdienmodellen dankzij smart industry

Als Henry Lootens, themaspecialist duurzaamheid bij Leertouwer, voor het eerst bij een klant over energiebesparing praat, neemt hij het woord besparing niet eens in de mond. Procesoptimalisatie: daarmee trekt hij klanten over de streep. En in het nieuwe businessmodel van Leertouwer hoeven ze niet eerst te investeren. De kosten worden betaald vanuit de besparing op de energierekening, dankzij de procesoptimalisatie die Leertouwer realiseert door de integratie van ict in elektrotechniek. Henry Lootens is overtuigd dat we op dit punt aan het begin staan van een trend die elektrotechniek ingrijpend gaat veranderen. In de industrie en utiliteitsbouw zie je  meer en meer IP-toepassingen. Apparaten en machines worden intelligent. Daardoor wordt het eenvoudiger om zaken als energieverbruik en onderhoudstoestand continu te meten.

Effecten smart industrie op de branche
Smart industry: daar gaat het hier om. De digitalisering en het via internet alles aan elkaar koppelen, gaan een stempel drukken op de elektrotechnische installatiebranche. Op twee manieren, denkt Noud Heijna, hoofdredacteur van het Uneto-VNI blad Elektro & ICT. De digitalisering heeft effect op de totale supply chain en dus op de installatiebranche en de diensten die aan de industrie worden aangeboden. “De installateur die diensten gaat aanbieden, moet meedenken over integratie van datanetwerken, integratie van zonnepanelen op het dak in de hele installatie, machines die eventueel op gelijkstroom draaien.” De digitalisering grijpt ook in op de bedrijfsvoering van het installatiebedrijf. Door interne bedrijfsprocessen te digitaliseren en af te stemmen op die van je leveranciers, kun je onderhoud beter plannen, heb je bij recalls van producten sneller zicht op waar je die componenten overal hebt toegepast. Life cycle management zal aan belang winnen doordat het dankzij ict-integratie gemakkelijker wordt. ‘Grote installatiebedrijven beginnen daar voorzichtig  mee: ze willen weten wat een machine of installatie oplevert. De grootste groep bedrijven, de kleinere en middelgrote installateurs, begint daar net pas oog voor te krijgen.’

Energiemonitoring als de basis
Dingen die we met onze smartphone al heel normaal vinden, gaan doordringen tot de professionele omgeving. De procesoptimalisatie waar Henry Lootens het over heeft, levert al gauw 15 tot 30 procent besparing op de energiefactuur op, zonder dat je hiervoor grote investeringen hoeft te doen. Je moet vooral meten en dat kan dankzij de koppeling van machines aan het web veel eenvoudiger dan vroeger. ‘Wij kunnen zelfs het verschil in energieverbruik zichtbaar maken tussen operatorploegen onderling. Als je dat weet, kun je met de mensen rond de tafel gaan zitten om over gedragsveranderingen te spreken. Want de grootste energieverbruiker is nog steeds het gedrag van de mens’, legt Henry Lootens uit. Deze gegevens leveren de technisch dienstverlener uit Barneveld bovendien informatie op om het onderhoud te optimaliseren. Componenten melden zich automatisch als ze onderhoud nodig hebben, bijvoorbeeld doordat het stroomverbruik afwijkt van wat normaal zou zijn. Ook kan Leertouwer de levensduur van componenten monitoren. Dat doet de technisch dienstverlener al voor enkele industriële klanten. Koppel je dergelijke data aan het BIM-systeem, zegt Noud Heijna, dan kun je echt de omslag maken naar smart industry. ‘BIM is er niet alleen om bouwfouten in een vroeg stadium te voorkomen. Als je BIM koppelt aan het gebouwbeheersysteem kunnen we de omslag maken die aan smart industry ten grondslag ligt, namelijk niet wachten totdat de klant belt over een storing, maar storingen voorkomen doordat je zicht hebt op de installatie.’

Sneller, flexibeler en goedkoper
Mike Lusthof, productmanager bij Isotron Systems uit Den Bosch, ziet smart industry vooral als een middel om in te spelen op de kortere levenscyclus van producten en de grotere variatie, kortom de toegenomen vraag naar flexibiliteit in de maakindustrie. “In de maakindustrie moet het sneller, flexibeler en goedkoper. Smart industry is een ontwikkeling die ertoe moet leiden dat we in Europa onze concurrentiepositie kunnen behouden of terugwinnen. De rol van elektrotechniek in de industrie gaat hierdoor veranderen. Er komen meer slimme devices. Sensoren met I/O-link bijvoorbeeld, waardoor je direct ziet of een sensor online is en deze vanaf afstand kunt laden met een nieuwe parametersetting. Daarmee verhoog je de efficiency van de fabriek. Fysieke afstanden doen er straks minder toe, zo schetst hij de toekomstige situatie. Industriële processen worden veel meer IT-gebaseerd. Industriële PC- en PLC-systemen vloeien samen. Data verzamelen en daaruit informatie destilleren waar je als installateur meerwaarde mee kunt bieden aan je klant, dat is het doel. 

Neemt installatiebranche het heft in handen?
Mike Lusthof van Isotron denkt dat de installateurs een rol kunnen spelen om smart industry op de kaart te zetten bij hun klanten, maar dat het uiteindelijk aan grote eindklanten ligt die moeten beslissen deze kant op te gaan. ‘De gemiddelde installateur is bezig bestaande zaken te optimaliseren. Als componentenleverancier denken wij op applicatieniveau mee. Maar uiteindelijk heb je een grote klant nodig die zegt die kant gaan we op.’ Henry Lootens ziet juist wel een grote rol. “‘et gedrag van de mensen is de grootste uitdaging. Technisch kan het gemakkelijk, als de wil er maar is. De Nederlandse overheid schreeuwt dat we energie moeten besparen. Maar als je meer groene stroom produceert en deze efficiënter benut doordat je het energieverbruik doet monitoren, hoeven we niet te besparen.” Ook Noud Heijna van het Uneto-VNI blad Elektro & ICT ziet voor alle installateurs, groot en klein, kansen om met het thema smart industry aan de slag te gaan en de omslag mee af te dwingen. Het wordt zelfs tijd in actie te komen, want bedrijven zoals Google zitten met slimme thermometers en andere apparaten op het vinkentouw. ‘De keus is: wordt het installatiebedrijf de handjes van of blijven we zelf aan het stuur zitten. Dat laatste kan ook de kleine installateur. Dan moet hij wel een niche induiken en zich specialiseren, want de complexiteit neemt zo snel toe dat alles blijven doen niet meer kan.’ 

Elektrotechniek 2015 vindt plaats van 29 september tot en met 2 oktober in de Jaarbeurs in Utrecht. Meer informatie is te vinden via https://www.elektrotechniek-online.nl/nl-NL/Bezoeker.aspx.