Dit schrijven Flynth adviseurs en accountants naar aanleidng van de jaarlijkse eindejaarsenquête. Hoewel het mkb dus optimistischer is over 2014, neemt de sector een zeer afwachtende houding aan. Vooral als het gaat om investeringsplannen lijkt het credo ‘eerst zien, dan geloven’ opgeld te doen. De investeringsbereidheid was in de drie voorgaande jaren met een percentage van 12 à 13 procent al niet hoog, maar voor 2014 antwoordt slechts 10 procent bevestigend op de vraag ‘gaat u komend jaar meer dan 100.000 euro investeren?’. Ter vergelijking: in 2007 gaf nog 32 procent van de ondernemers aan een ton of meer te willen investeren. In 2008 zakt dit naar 22 procent, in 2009 naar 16 procent.
Aan de traditionele eindejaarsenquête van Flynth adviseurs en accountants – de grootste accountants en adviesorganisatie voor het Nederlandse mkb inclusief de land- en tuinbouw – hebben dit jaar ruim 3.000 ondernemers deelgenomen, onder wie iets meer dan 1.500 mkb’ers.
Het algemene beeld, dat ook onder ondernemers sprake is van vergrijzing, wordt in het langere termijnperspectief bevestigd: nog geen 5 procent van de ondernemers is jonger dan 36, 40% van de ondernemers is tussen de 36 en 50 en de overige 55 procent is 51 of ouder. Van deze laatste groep verwacht 18% het bedrijf binnen vijf jaar te gaan overdragen. Ongeveer de helft (48%) van de ondernemers heeft een familiebedrijf. Van de ondernemingen in het mkb in Nederland heeft 40 procent geen personeel in dienst. Negentien van de twintig ondernemers hebben een betrouwbare bedrijfsadministratie.
Driekwart van de ondernemers is tevreden over 2013. Ze geven zichzelf gemiddeld een 6,4 als het gaat om de financiële prestaties van de onderneming. Dit cijfer is gelijk aan het voorgaande jaar, maar het percentage dat hier een acht of hoger geeft is wel gedaald van 28 procent naar 26 procent. Op de vraag of ondernemers hun concurrentiepositie hebben weten te versterken dit jaar geeft 83 procent aan tevreden te zijn op dit punt.
De balans tussen werk en privé blijft positief in 2013: 76% van de ondernemers is hierover tevreden (2012 77%, 2011: 73%) met een gemiddeld rapportcijfer van een 6,5. Het personeel krijgt met een 7,6 een iets hogere beoordeling voor hun inzet ten opzicht van voorgaande vijf recessiejaren (7,5). Het aantal ondernemers dat niet tevreden is over het personeel is al jarenlang constant met 4 procent.
Terugkijkend aan het einde van 2013 blijkt – wat de afzet betreft – 2012 het dieptepuntjaar. In 2011 had 29 procent van de mkb’ers te maken met afgenomen vraag, in 2012 maar liefst 41 procent en in 2013 neemt dit percentage af naar 38 procent. Ook in de verwachtingen voor het komende jaar zien we een piek in 2012. In 2010 was 31 procent van de respondenten bang voor een stagnerende vraag in het opvolgende jaar, in 2011 en 2012 steeg dit percentage naar respectievelijk 37 en 43 procent. In 2013 noemt 38% ‘stagnatie van vraag’ als grote tot zeer grote belemmering.
De overheid slaagt er ook in 2013 niet in om de administratieve lastendruk verminderen. Terwijl dit prioriteit nummer één zou moeten zijn, als we het ondernemers vragen. Op de vraag ‘welke prioriteit moet het kabinet stellen?’ wordt regeldrukverlaging door 31 procent van de ondernemers genoemd (vorig jaar was dit nog 26%) en komt het verbeteren van financieringsmogelijkheden met 19 proent op plaats twee. Bijna unaniem is men van oordeel dat er geen lastenverlichting is (99%), waarbij 54 procent juist een lastenverzwaring ervaart. De vrees voor meer belemmeringen als gevolg van nieuwe wet- en regelgeving blijft groot, dit percentage lag in 2010 en 2011 op 17 procent en in 2012 en 2013 op 28 procent.
Hoe is de beoordeling van het kabinet als het gaat om het beleid gericht op economisch herstel op de lange termijn? De cijfers sinds het uitbreken van de crisis geven het volgende beeld: In 2008 vond nog 73 procentr dat de overheid adequate maatregelen had getroffen tegen de crisis (door de reddingsactie van ING en ABN AMRO). Dit oordeel zakt in de daarop volgende jaren van respectievelijk 35 procent, 31 procent en 22% naar slechts 2% in 2012. In 2013 komt dit uit op 6% (gemiddeld rapportcijfer 5 min).
Het vertrouwen in het kabinet zakt helemaal weg bij ondernemers. Gaf in 2012 nog 42% een zes of hoger, in 2013 daalt dit percentage naar 37%. Rutte en de zijnen krijgen van de ondernemers in ons land een gemiddeld rapportcijfer van 4,7 (in 2012 was dit nog een 5 rond). Ook de waardering van ondernemers voor hun ‘eigen’ ministerie van Economische Zaken is afgenomen: in 2012 vond nog 22 procent dat het ministerie géén goed werk deed voor ondernemers en in 2013 komt dit uit op 37 procent.
Investeren in kennis (40%), meer omzet bij bestaande klanten (38%), meer efficiency en innovatie (beide 34%) bieden ondernemers de grootste zakelijke kansen. Van de ondernemers ziet 16 procent kansen in het (verder) ontplooien van internationale activiteiten, dat is ten opzichte van vorig jaar een daling van 5 procent.
De angst voor tegenvallende economische ontwikkelingen is hoog, maar wel over het hoogtepunt in 2011 heen. In 2009 en de twee jaren daarvóór was er weinig sprake van angst (iets boven de 20%). In de daarop volgende jaren tekent ook hier de crisis zich af in de verwachting (2010: 42%, 2011: 57%, 2012: 65%). In 2013 noemt nog altijd 56 procent van de ondernemers een aanhoudend slechte economische situatie als belangrijkste belemmering.
Komend jaar houdt het mkb de hand op de knip als het gaat om investeringen. Waarschijnlijk is dit ook de verklaring dat het aantal ondernemers, dat problemen voorziet bij het verkrijgen van financiering, is gedaald. Lag dit percentage in 2011 en 2012 nog op 23 procent, in 2013 is dit gedaald 19 procent.
In 2013 verwacht 42 procent van de ondernemers kansen te scheppen door in het komende jaar te investeren in kennis. Dit is een toename van 6 procent ten opzichte van 2010 en 2011. Dat de motor van de economie erg voorzichtig op gang lijkt te komen betekent ook dat de werkgelegenheid in 2014 nog niet veel zal toenemen. Het voornemen om werk uit te besteden of personeel aan te nemen stijgt nauwelijks. Was dit in 2011 en de jaren daarvoor ruim boven de 20 procent, in 2012 zakte dit naar 17 procent en in 2013 verwacht 19 procent van de mkb’ers personeel aan te nemen of werk op een andere manier te moeten uitbesteden.
De laatste PMI-gegevens lieten een verdere teruggang zien in de Nederlandse industriële sector. De matte…
Het Cybersecuritybeeld Nederland 2024 (CSBN 2024) biedt een beeld van de steeds complexer wordende digitale…
De klimaatdoelen raken uit het zicht. Dat meldt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in…
Efficiënt, voordelig en duurzaam: zo goed als nieuwe demonstratiemachines met de modernste technologie tegen aantrekkelijke…
Het metaalbedrijf Wil Waelbers Design (WWD), gevestigd in Nederweert, is failliet verklaard. WWD was gespecialiseerd…
De producenten in de industrie waren in oktober negatiever dan in september. Het vertrouwen ging…