Ondernemersvertrouwen omlaag

Het ondernemersvertrouwen lag begin 2022 lager, nadat het drie kwartalen op rij was gestegen. In de meeste bedrijfstakken bleef de stemming wel overwegend positief. Het ondernemersvertrouwen laat sinds de coronapandemie grote schommelingen zien, die sterk samenhangen met de geldende coronamaatregelen en de maatregelen in de voorgaande maanden. Dat geldt in het bijzonder voor bedrijfstakken die direct door lockdowns worden geraakt.

Zo sloeg het sentiment in de horeca opnieuw volledig om, en was het ondernemersvertrouwen begin 2022 het laagst van alle bedrijfstakken. Dit melden het CBS, KVK, het Economisch Instituut voor de Bouw, MKB-Nederland en VNO-NCW op basis van de Conjunctuurenquête Nederland. De gegevens voor dit onderzoek zijn verzameld vóór 25 januari, toen de coronamaatregelen werden versoepeld. Het sentiment van ondernemers dat in dit bericht staat omschreven wijkt daardoor mogelijk af van het sentiment op het moment van publicatie.

Begin 2022 kwam het ondernemersvertrouwen uit op 6,4. Dit is ongeveer 13 punten lager dan een kwartaal eerder, toen de stemmingsindicator een recordhoogte bereikte. Het ondernemersvertrouwen is opgebouwd uit een verwachtingscomponent en voor het grootste gedeelte realisaties, waarbij ondernemers beoordelen of bepaalde indicatoren verbeterden ten opzichte van een kwartaal eerder.

Ondanks de sterke daling lag het ondernemersvertrouwen begin 2022 wel hoger dan in het eerste kwartaal van 2021, toen veel bedrijven net als begin 2022 te maken hadden met gesloten deuren door een lockdown. Een jaar geleden daalde het ondernemersvertrouwen licht in het eerste kwartaal, en was het sentiment nog overwegend negatief.

In vrijwel alle bedrijfstakken nam het ondernemersvertrouwen af ten opzichte van een kwartaal eerder, al bleef het in de meeste bedrijfstakken wel positief. Binnen de horeca sloeg het sentiment echter flink om van positief naar negatief, en was het vertrouwen het laagst van alle bedrijfstakken

Ook de detaillisten waren begin 2022 pessimistisch gestemd. Ondernemers binnen de bedrijfstak informatie en communicatie, de delfstoffenwinning en de groothandel bleven positief gestemd, maar hier daalde het ondernemersvertrouwen ook. Binnen verhuur en handel van onroerend goed nam de stemmingsindicator juist licht toe, vooral omdat ondernemers binnen deze bedrijfstak de omzet in de afgelopen drie maanden zagen toenemen.

Vaker belemmeringen door tekort aan productiemiddelen

In de Conjunctuurenquête wordt elk kwartaal gevraagd welke belemmeringen ondernemers ervaren bij de productie en bij zakelijke activiteiten. De belemmering waarmee ondernemers begin 2022 het meest mee werden geconfronteerd was personeelstekort. Dit percentage stijgt al meerdere kwartalen op een rij en lag begin 2022 op bijna 28 procent. Verder geven steeds meer ondernemers aan belemmerd te worden door een tekort aan productiemiddelen, materiaal en ruimte. Begin 2022 gaf bijna 14 procent dit aan, het gemiddelde van dezelfde periode in de jaren 2012-2020 was nog geen 3 procent. Grotere bedrijven gaven vaker aan belemmerd te worden; van de bedrijven met 100 of meer werkzame personen gaf ongeveer 17 procent dit begin 2022 aan. Voor bedrijven met 5 tot 20 werkzame personen lag dit percentage met 11 procent het laagst.

Het percentage ondernemers dat belemmerd werd door een tekort aan productiemiddelen, materiaal en ruimte lag begin 2022 in vrijwel alle bedrijfstakken boven het langjarig gemiddelde. Binnen de autohandel was het aantal ondernemers dat hierdoor belemmerd werd relatief het grootst; ongeveer 29 procent. Dit is ongeveer 10 maal zo hoog als het langjarig gemiddelde. Ook binnen de industrie, de groothandel, verhuur en handel van onroerend goed en de bouwnijverheid lag het percentage flink hoger vergeleken met eerdere jaren. Binnen de horeca lag het aantal ondernemers dat materiaaltekorten ervoer juist iets lager.