Onzekerheden in kunststofmarkt

Prijsschommelingen waren dit jaar minder afhankelijk van tijdelijke schaarste, en konden meer afgeleid worden van de maandelijkse contractprijzen van monomeren. Uiteindelijk is de prijs van aardolie en de marktprijs van het daarvan geraffineerde nafta van grotere invloed. De meeste polymeren lieten aan het eind van dit jaar nog een prijsdaling zien, gevolg van de lagere aardolieprijs. Uitzondering bij de polymeren was PET, weliswaar het snelst groeiende polymeer, maar de laatste jaren op lage prijzen geen winstgevende business.

 

Dit jaar, eerst met sluiting van fabrieken in Europa door financiële problemen en later met een wereldwijd tekort aan een grondstof waarvan PET wordt gemaakt, schoot de prijs van PET snel omhoog. Ineens was het gevecht om volume weer daar, het leidde in korte tijd tot prijsverhogingen van 20 tot 30 procent. Van positieve invloed was de toegenomen vraag naar helder PET-recyclaat voor flessenproductie, ook op hogere dan verwachte prijzen. De markt is nog niet rustig. Een grote producent is door een productiestoring met een force majeure verklaring gekomen en dat zorgt opnieuw voor spanning in deze markt.

 

Technische kunststoffen

Technische grondstoffen hebben opnieuw een toename van de vraag gezien, waarbij de glasvezelhoudende hittebestendige nylonsoorten naar verwachting een grote toekomst tegemoet gaan. In West-Europa worden op vier verschillende locaties nieuwe fabrieken gebouwd met een maximale capaciteit van 100.000 ton per jaar. De meest opvallende prijsschommeling kon worden genoteerd voor Polyamide 6.6. Ook hier was de minder goede beschikbaarheid van een voorproduct reden voor schaarste, lange levertijden en hogere prijzen – incidenteel tot 50 procent plus.

In de afgelopen jaren neemt het aantal gecompoundeerde kunststoffen toe, waarbij hoogwaardige hulpstoffen als koolstofvezels hebben geleid tot nieuwe toepassingen in de automotive en luchtvaartindustrie. Biopolymeren boeken nog weinig resultaat bij de pogingen om fossiele plastics te vervangen. Enerzijds door een tekort aan mechanische eigenschappen, anderzijds door een hogere kostprijs. De problematiek bij de inzameling van te recyclen biopolymeren is nog lang niet opgelost. Verpakkingen van in de grond oplosbare biopolymeren die samen met allerlei pootgoed in de natuur hun eindbestemming vinden is een goed voorbeeld van een duurzame en groene toepassing. 

 

Verwerkers

Het aantal verwerkers is zowel door 3D- als door een grote variatie aan kleinere technische grondstofverwerkers gestegen. Cijfers zijn niet specifiek bekend, maar een inschatting van 2.500 – 3.000 bedrijven in Nederland die gebruik maken van kunststof grondstoffen lijkt aannemelijk.

Er is hard gewerkt in de sector, dankzij een goede orderportefeuille en redelijke marges, waarbij de machines volop konden draaien. Veel hinder is ondervonden door geen geschikt personeel achter de machines te krijgen. Het gebrek aan enigszins bekwame mensen die enige controle en bijsturing van een proces kunnen uitvoeren leidt tot verlies, zelfs ongeplande stilstand van productie. Terwijl de laatste jaren alle mogelijke stappen zijn gezet om verregaande robotisering mogelijk te maken. Een investering in opleidingen lijkt bijna onmogelijk door gebrek aan ambitie van de jongere generatie.  

 

De eindmarkt

Veel belangrijker dan de verwachte lichte groei in het verbruik van polymeren in 2018 is de toegenomen weerstand tegen plastics voor zover deze afkomstig zijn van aardolie.

Daarnaast is het plastic afval een wereldwijd probleem aan te worden. Weliswaar heeft het meer te maken met de mensen die zich weinig aantrekken van het nut om dit afval te verzamelen en te verwerken, het probleem wordt aan plastics toegeschreven. Ook dat de vervuiling het ergst is in minder goed ontwikkelde landen in het Verre Oosten mag dan wel bewezen zijn, de media zijn keihard en komen met talloze feiten. Op zich een probleem dat zeker moet worden aangepakt, maar voordat het gezegde: ‘beter voorkomen dan genezen’ gevolgd wordt, zijn we jaren verder. Inzameling van kunststof afval overal in de wereld is nauwelijks een kwestie van geld, maar heeft alles te maken met gedrag en verantwoordelijkheidsgevoel. De goedbedoelde poging oceanen schoner te maken krijgt sympathie, heeft echter weinig effect behalve dat het ons duidelijk maakt dat we snel andere maatregelen moeten treffen om nog erger te voorkomen. 

 

2019

Willen we het komend jaar opnieuw ongehinderd onze grondstoffen kunnen kopen, dan zijn we wel afhankelijk van een paar wereldwijd gevestigde producenten. Een paar PE-soorten moeten in Europa worden ingevoerd omdat de totale eigen productie in onze regio tekort schiet. De beschikbaarheid van LLDPE en HDPE is in principe onvoldoende, en dat is zorgelijk. Europa wordt van een aantal factoren afhankelijk, zoals de planning van globaal opererende polymeerproducenten en de effecten van hoge invoerheffingen bij een voortgaande handelsoorlog. De andere kant van de medaille is dat deze twee grondstoffen ruim voldoende in andere werelddelen worden geproduceerd en op een laag prijsniveau blijven. We verwachten dat LDPE – en ook PVC – weinig kans krijgt de nu wel erg lage marktprijzen fors te verbeteren. Polypropyleen en in mindere mate polystyreen lijken een stabielere markt tegemoet te gaan, met een opvallende volumegroei van PP tegenover een mindere vraag naar PS. PET zal trachten de in 2018 verdiende marge te behouden, maar is afhankelijk geworden van het concurrerende wereldprijsniveau.

Andere grondstoffen – zoals ABS en de gangbare nylonsoorten – zullen naar verwachting op lagere prijzen worden aangeboden. Grote prijsverschillen van technische materialen van Europese of van Verre Oosten-oorsprong – zoals polycarbonaat (PC) en polyactaal (POM) – zullen onze markt tot toename van invoer uitdagen. Het vroeger zo belangrijke element van ‘kwaliteit’ van de ‘eigen’ producten telt veel minder dan het te behalen voordeel in prijs.  

 

Politieke invloed

De markt in 2019 kent vele onzekerheden, meer dan in 2018. Het is onrustig binnen de OPEC, de aardolieprijzen zijn onvoorspelbaar en hebben recent geleid tot forse prijsdalingen van afgeleide monomeren als etheen en propeen. De politieke invloed van grootmachten was nog geen externe factor, maar speelt de komende tijd een belangrijke rol, net als de toevloed van gangbare grondstoffen uit de Verenigde Staten in onze markt.

De rol van grote producenten is van cruciaal belang. In Europa is het tekort aan productiecapaciteit van enige grondstoffen al enige jaren reden van zorg. Zeker in het afgelopen jaar hebben de producenten hun verantwoordelijkheid getoond. Maar ook in 2019 zullen de gevolgen van elke productiestoring meteen voelbaar zijn.