Technologieproducenten maken van industrie weer groeisector

De vraag naar technologische producten in de wereld groeit structureel door digitalisering, elektrificatie en de doorbraak van kunstmatige intelligentie. Als gevolg daarvan is de technologische industrie over de afgelopen jaren de groeimotor van de totale Nederlandse industrie geworden en trekt zij nu de groei van de sector als geheel omhoog. In 50 jaar is het aandeel van de industrie in de economie meer dan gehalveerd, maar vooral door de groei van de technologische industrie, is haar aandeel in de economie toegenomen van 10,7% in 2013 tot 12% in 2023. Dit meldt ING in de sectorupdate industrie van september.

De uitgangspositie is sterk: de technologische industrie is in Nederland bovenmatig gerobotiseerd en heeft met 205 robots per 10.000 werkzame personen zelfs de hoogste robotiseringsgraad van de grote westerse industrielanden. Gert Jan Braam, ING Sector Banker Industry: ‘Om het groeipotentieel verder te benutten, zijn wel verdere productiviteitsverhogende technologische vernieuwingen nodig, omdat de personeelsschaarste in de sector steeds groter dreigt te worden. Dit vraagt van bedrijven en overheden meer investeringen in R&D om het innovatievermogen te vergroten, nóg intensievere kennissamenwerking van maakindustrie met kennis- en onderwijsinstellingen en meer schaalgrootte om de toenemende kosten te kunnen dragen.’

Personeelstekort

Uit de recent gepubliceerde conjunctuur-enquête blijkt dat ruim 7 op de 10 ondernemers een tekort aan personeel heeft. Dit zorgt ervoor dat het personeelsgebrek nog altijd de grootste belemmering voor ondernemers is. Dit neemt sinds twee jaar wel langzaam af, maar bij 35% van de ondernemers is dit nog steeds de belangrijkste belemmering in de bedrijfsvoering. Bij het vinden van personeel in de industrie zien we dat 26% te weinig kwalificaties, scholing of ervaring heeft. Beduidend hoger dan het Nederlands gemiddelde van 17,5%. Daarnaast geeft een aandeel van 22% van de industrie-ondernemers aan dat er te weinig aanbod is. Wat heeft dit voor gevolg? Als we wat verder inzoomen op de industriesector zien we dat het personeelstekort gevolgen heeft voor een verhoogde werkdruk bij meer dan een kwart van het personeel (27%), dat er minder gekwalificeerd personeel aangenomen wordt (13%) en dat de arbeidskosten stijgen (12%).

Nog kleine volumekrimp Q2

Met de productiecijfers van juni kunnen we de balans opmaken over de eerste helft van dit jaar en het kwartaalverloop. Sinds het derde kwartaal van 2023 krimpt het productievolume ten opzichte van het vorige kwartaal. Maar deze kwartaalkrimp neemt inmiddels telkens iets af. Het productievolume van het tweede kwartaal van 2024 is nog met 0,3% teruggelopen ten opzichte van het eerste kwartaal. We zien daarnaast de kwartaalproductie van de meeste energie-intensieve subsectoren weer groeien. Als het verwachte lichte herstel in het tweede halfjaar voet aan de grond krijgt kunnen de kwartaalcijfers verder verbeteren. Al is de vraag of dit al in de cijfers van het derde kwartaal te zien zal zijn gezien de laatste PMI uitkomsten.  

Maandproductie

De laatste maanden gaat het productieniveau van de Nederlandse industrie op en neer. Zo ging de output in juni weer wat omhoog, waarmee het volume nog 5% onder piek van afgelopen jaren ligt. Om de fluctuaties wat te dempen kijken we naar het 2-maands voortschrijdend gemiddelde. En hierin zien we in de totale productie min of meer een stabilisatie ten opzichte van de meting van mei. Hierbij zijn bij grotere subsectoren als chemie, machine- en apparatenbouw en metaalproducten weer kleine plussen te zien.

Machinebouw

Machinebouw is de laatste decennia fors gegroeid en behoort met een aandeel van ruim 17% (€ 16,1 miljard) samen met chemie en voedingsmiddelen tot de grootste subsectoren binnen de industrie. Machinebouw is sterk innovatief, met maar liefst 40% van de R&D-uitgaven in de totale industrie. De sector biedt werkgelegenheid aan ruim 92.000 fte, is wereldwijd actief en sterk export gedreven. De verdiensten aan de export van machines en machineonderdelen zijn de afgelopen 8 jaar meer dan verdubbeld tot ruim € 25 miljard. Wat 2,7% bijdrage aan het BBP oplevert. De winstgevendheid van de sector van de sector zien we terug in een exportmarge van 62% op machines en apparaten. ‘De machinebouwsector als geheel heeft in 2023 door de relatief langere levertijden en een goed gevulde orderportefeuille beter gepresteerd dan de hele industrie. In 2024 zien we het effect van langdurig hogere rente in uitstel van investeringen in kapitaalgoederen. Hiermee wordt 2024 een overgangsjaar naar groei in 2025 door een verwachte lagere rente en aantrekkende internationale economische groei’, voorspelt Braam.