Turbulente markt voor kunststoffen in 2012; stabilisatie kunststofprijzen in 2013

In het volgende artikel geeft onze expert een terugblik op het huidige jaar en een voorzichtige voorspelling voor 2013. De huidige ontwikkelingen zijn deels terug te voeren op het verleden. Om even terug te gaan in de tijd, vanaf 1998 zijn in Europa nauwelijks investeringen gedaan in productielocaties. 15 Jaar van relatieve stilstand, nog hier en daar een uitbreiding van capaciteit door de toepassing van nieuw ontwikkelde, snellere katalysatoren. Daar bleef het bij. Oudere, onrendabele polymeerfabrieken zijn gesloten.

Aantrekkelijk afzetgebied

Europa is niet meer interessant. Investeringen zijn verplaatst naar continenten waar het verbruik groeit of de bronnen dichtbij zijn. In de komende jaren zal de Europese markt afhankelijker worden van import uit het Midden- en Verre Oosten. Ook de VS gaat concurrerend meedoen en richting Europa verschepen. Zolang de prijzen van gangbare polymeren in Europa hoger zijn dan in andere delen van de wereld – en dat is al jaren het geval, gezien de hogere kostenstructuur – blijft Europa nog een aantrekkelijk afzetgebied. En zo zal Europa met zijn polymeren niet meer de voortrekker zijn in de wereld van kunststoffen, maar wordt het, als gevolg van een al lang verloren concurrentieslag, sterker afhankelijk van anderen.

Ook al is dit jaar de bezettingsgraad van Europese productielocaties gemiddeld 90 procent, het zal op enige termijn de winstcijfers van producenten geen goed doen, terwijl de grip op de eigen polymerenmarkt verdwijnt. Eind 2012 kon nog tijdig ingegrepen worden door het stilleggen of inkrimpen van de productie van polymeren. Daardoor is de dalende prijsspiraal weer omgebogen en wordt, zoals aan het begin van elk nieuw jaar, gewerkt aan een verbetering van de marges door prijsverhogingen aan te kondigen. De wens is de vader van de gedachte. Het zal zeker niet zonder slag of stoot gaan, aangezien de markt in 2013 zeer behoudend zal starten en de vraag dit jaar opnieuw niet wenst aan te trekken.

Roep om stabiliteit

Vrijwel zeker is dat in 2012 het verbruik van kunststoffen niet zo drastisch is gedaald als wat nu van metalen, glas en hout zichtbaar wordt. De economische voordelen van kunststoffen, naast de eigenschappen die verdere technische ontwikkelingen mogelijk maken, zijn niet meer weg te denken. Ook niet bij een krimpende economie, die eerder zal leiden tot een verdere vervanging van andere, duurdere grondstoffen.

Marktprijzen hebben een onrustig verloop gehad, met aan het eind van dit jaar een soort van stabiliteit, nadat tot twee keer toe in de loop van dit jaar de prijs met tientallen procenten onderuit ging door uitverkoopacties van producenten. De vooruitzichten voor 2013 wijzen nog niet op een herstel van de vraag. Als de producenten de commerciële nuchterheid hebben zich te richten op de vraag, komt er rust in de markt. En dat is wat de markt al jaren wil, stabiliteit in de prijs van grondstoffen.

Tenslotte, het goedkoop winnen van schaliegas elders in de wereld leidt tot een zeer economische grondstof voor polyethyleensoorten. Aanmerkelijk goedkoper dan de route die in Europa wordt gevolgd van raffinage en daarna kraken om tot etheen te komen. Dit gas ligt ook onder onze bodem, het ligt overal in Europa met grote velden onder andere in Polen en Zweden. Wil ons land de komende jaren het economische voordeel ook benutten, dan moet eerst een milieu-drempel worden genomen. En dat kan lang duren voordat ook in ons land PE en PVC het C2 uit schaliegas als grondstof heeft.

Kunststofverwerkers

De orderportefeuille voor de productie van kunststof eindproducten heeft te lijden van de teruglopende economie. Toeleveranciers moeten toestaan dat betalingstermijnen uitlopen en stellen investeringen uit. Geld voor nieuwe projecten of vervanging van machines is beperkter geworden. De concurrentie neemt toe. Met kleinere orders en geringere marges wordt tenminste continuïteit met bestaande relaties nagestreefd. Niettemin, er is realiteitszin. Het inzetten van goedkopere grondstoffen, ook in recyclaatvormen, heeft zowel het effect van een lagere kostprijs als het bijdragen aan een groenere wereld. De markt in 2013 eist een kostenbewuste, flexibele organisatie. De omstandigheden van korte levertijden, meer dienstverlening, minder vakbekwaam personeel en een oplopend debiteurenbestand zal zich helaas in 2013 voortzetten. Bedrijven met een volledig geautomatiseerde productie zijn nog steeds het best af.

Aanbod 2013

Verwacht wordt dat van groei of economisch herstel het komend jaar geen sprake zal zijn. Dat zal zowel de verbruikscijfers als het gedrag in de flauwe markt beïnvloeden. Producenten van grondstoffen zijn marktbepalend. De duizenden afnemers vormen geen eenheid, zijn afhankelijk qua prijs en beschikbaarheid van ongrijpbare factoren als de prijsschommelingen van aardolie en krakerproducten en dat verandert niet. Het aanbod in Europa is ruim voldoende om aan de ‘thuis’vraag tegemoet te komen. De strategie van producenten moet ruwweg in twee categorieën worden gesplitst. De grote op volume gebaseerde producenten van LDPE, LLDPE, HDPE, PP en PVC en de relatief kleinere die zich met de productie van PS, ABS en de meer technische grondstoffen bezig houden.

Bij de commodity’s is winstgevendheid in een cyclische markt een korte-termijndoel op zich. Het terugtrekken van aardolie-gerelateerde bedrijven vindt al enige jaren plaats. Investeringsmaatschappijen en financiers hebben het nu voor het zeggen met als gevolg dat op de uitgaven van bijvoorbeeld serviceverlening sterk is bezuinigd. De nadruk ligt op een zo economisch mogelijke productie van een kleiner geworden assortiment.

Prijzen in 2013

Als de strategie van de laatste maanden van 2012 wordt vervolgd, dan zullen de productielocaties in 2013 niet vollast draaien, maar gestuurd worden op tijdelijke stillegging om overschotten te voorkomen. Dat is de les die eind 2011 en medio 2012 is geleerd en in deze tijden om commerciële redenen wel tot stabilisatie heeft geleid. Aanvankelijk zal in het begin van 2013 de markt in kennis worden gesteld van prijsverhogingen die noodzakelijk zijn om de marges op peil te houden. Naar verwachting zal de prijs op termijn eerder dalen dan stijgen. Mogelijk zal de prijs van aardolie de dalende trend voortzetten, gaat de dollar ten opzichte van de euro in waarde dalen, komt de vraag in 2013 zelfs niet op het 2012-niveau, en wordt Europa een continent waar de invloed van import prijsdrukkend zal zijn. Een prognose doen is overigens een overweging van datgene wat normaliter verwacht kan worden.
Zodra een wereldconflict tot een toeneming van spanning zorgt, schieten de grondstofprijzen omhoog. Is daar geen sprake van, dan wordt het een flauwe, kalme en prijsstabiele markt met een trend van langzaam dalende prijzen in de loop van dit nieuwe jaar.

Lagere vraag

De producenten van technische polymeren – en de talrijke grotere compoundeurs – zullen rekening houden met een lagere vraag dan de laatste jaren is voorgekomen. Trekkers van de markt zijn automotive en elektronica. Het verbruik neemt al enige tijd af. Bovendien verplaatst de markt zich steedsmeer naar het Verre Oosten. Prijsbewegingen zullen ook hier een stabiliserend karakter hebben. Hoogwaardige polymeren worden op een lagere prijs aangeboden wanneer sprake is van volume. De ‘niches’ verdwijnen, de grotere capaciteiten van nieuwbouw in andere delen van de wereld – zoals bij polyamide 6 en PET – zullen invloed hebben op de prijs ervan. Compoundeurs van specifieke soorten kenden een zeer goede bezetting in 2012.

Verwacht wordt dat ook in 2013 deze gespecialiseerde bedrijven voldoende werk hebben om aan de vraag naar hun op maat gemaakte grondstoffen te voldoen. In 2013 zal gelden dat het bedrijf dat zich de laatste jaren heeft toegelegd op het ontwikkelen van specifieke (markt)kennis, de samenwerking met andere partijen heeft gezocht en de klant daarbij is tegemoetgekomen met het aanbieden van een gewenst servicepakket het in deze minder gunstige tijden goed blijft doen. Waarbij de productie vroegtijdig is geautomatiseerd en de personeelskosten zijn beperkt.