Vakbeurs Gevel 2016 toont innovaties van Nederlandse bodem

De architect moet weer de bouwmeester worden die hij eeuwen geleden was. De ontwerper hoeft niet langer enkel de stilistisch adviseur te zijn die zijn plat geslagen ontwerpen gerealiseerd ziet worden door een aannemer. ‘Als ontwerp- en fabricagestudio ontwerpen we niet alleen, we produceren ook de meest expressieve beeldbepalende bouwelementen. Dit doen we met behulp van industriële robotarmen’, zegt Wessel van Beerendonk van Studio RAP. Hij is een van de deelnemers aan de themazone Disruptive op Gevel 2016, de vakbeurs voor de gevelbranche (27 tot en met 29 januari 2016 in Ahoy Rotterdam) met niet voor niks als thema dit keer; Façades with 2020 vision.

Kansrijke nieuwe technologie

Nieuwe technologie heeft de potentie in zich om de hele bouwkolom ingrijpend te veranderen. Van het ontwerpen tot en met het onderhouden. Van duurzaam bouwen tot en met 3D printen. Of de technieken doorbreken? ‘Een aantal mensen is overtuigd dat de wereld gaat veranderen. Er is een ongelooflijk enthousiasme voor bijvoorbeeld 3D printen. Maar de grote vraag blijft toch wat betekenen deze technieken voor het grotere geheel van de bouwkolom’, zegt Siebe Bakker, als adviseur bij een groot aantal onderzoeksprojecten van de technische universiteiten betrokken en coördinator van de gezamenlijke universitaire deelname aan Gevel. Daarom zet Gevel 2016 de schijnwerpers op een aantal innovaties met een disruptief karakter, juist om bezoekers aan de beurs bewust te maken van de kansen die er liggen.

Digitale fabricage

Zo geloven de oprichters van Studio RAP dat ze met robottechnologie de architect een middel in handen geven om de digitale bouwmeester te worden. ‘Wij zien digitale fabricage als een mogelijkheid om tot een herdefiniëring van het vak van architect te komen’, aldus Van Beerendonk. De TU Delft-alumni van RAP hebben software ontwikkeld waarmee ze eenvoudig CAD-ontwerpen vertalen naar instructies voor zesassige industriële robotarmen. Industrierobots hebben tot nog toe vooral carrière gemaakt in toepassingen waarin ze dag in dag uit dezelfde handeling verrichten: Van Beerendonk: ‘Wij laten de robot one-offs van complexe vormen maken.’

Digitale robotfabricage

De oprichters van Studio RAP geloven dat de ontwerpvrijheid van architecten enorm toeneemt als ze ontwerpen vanuit de mogelijkheden die de robotfabricage biedt. ‘De enige beperking is je fantasie.’ De robot is namelijk een flexibel platform, dat snel aangepast kan worden voor het verwerken van andere materialen of vormen. Daardoor kun je de meest uiteenlopende materialen met een robot bewerken: van hout, kunststoffen en metaal tot en met schuimen voor betonbekistingen. ‘Wij introduceren het digitaal bouwmeesterschap. Omdat wij bouwdelen van onze ontwerpen zelf produceren, hebben wij een toenemende controle over de kwaliteit en integriteit, en daarmee de waarde en betekenis van het gebouw.’ Van Beerendonk ziet de robot vooralsnog ingezet worden in de fabriek waar prefab elementen, complete gevels of constructies worden gemaakt. In de wat verdere toekomst is het niet ondenkbaar dat de robot in een zeecontainer wordt geplaatst en zo op de bouwwerf zijn werk gaat doen. RAP heeft het eerste door industriële robotarmen gefabriceerde gebouw van Nederland gerealiseerd. Op Gevel 2016 toont het bedrijf de potentie van digitale robotfabricage aan de hand van verschillende prototypes. Ook zal er een industriële robotarm proefdraaien.

Einde aan voorraden?

Vanuit robottechnologie is de stap naar 3D-printen snel gemaakt. Als één technologie een hype is, dan is het wel 3D-printen. Aan de technische universiteiten in Nederland lopen momenteel meerdere onderzoeksprojecten om te achterhalen wat de mogelijkheden nu echt zijn en welke impact 3D-printen op de bouwsector kan hebben. Siebe Bakker, als adviseur bij meerdere van deze projecten betrokken, denkt dat er meer nodig is dan alleen vormvrijheid. ‘Iconische gebouwen ontwerpen en bouwen is niks nieuws. 3D-printen is zeker een kans voor mass customization en bijzondere vormgeving, maar hoe andere industrieën zoals de ruimtevaart en medische industrie ernaar kijken, is heel anders dan de bouwindustrie. Ik zie het nog niet gebeuren dat men honderdduizend woningen gaat 3D-printen.’ Bakker denkt dat de kansen ergens anders liggen. Welke architect, aannemer of bewoner van een jaren ‘30 huis is nog nooit op zoek geweest naar een vervanger voor een kapot gegaan detail? Stel je hebt alleen een digitale file nodig en print dan het element opnieuw? ‘Je hebt geen voorraden meer nodig. Dat kan de sector op zijn kop zetten.’ Hij ziet in het 3D-printen van dergelijke compacte componenten de meeste potentie.

Sneller kennis valoriseren

Bakker zegt dat de techniek nog in de pioniersfase zit. Dat neemt niet weg dat het belangrijk is ermee aan de slag te gaan en onderzoek te doen. Want 3D-printen kan wel de manier waarop een architect ontwerpt en beslistrajecten er uitzien, veranderen. ‘We zitten in een omslag van technieken.’ Daarom voeren onderzoekers van de technische universiteiten een groot aantal Lighthouse-projecten uit, een nieuw concept waarmee men sneller kennis voor de sector wil ontwikkelen. Bakker: ‘Geen onderzoekstrajecten die vier jaar duren, maar kortdurende, maximaal een jaar lopende projecten waarin we de industrie direct ondersteunen.’ Dit jaar lopen deze projecten uiteen van digitaal produceren tot en met de doorontwikkeling van PV-cellen voor in dubbelwandig glas, zodat de glaspartij een energiebron wordt. Een andere groep werkt aan een actieve zonwering die bestaat uit dunne laagjes in het glas, die aan en uitgezet kunnen worden.

Gevel 2016 besteedt zowel in de themazone als in het lezingenprogramma aandacht aan het thema Disruptive. Gevel 2016 vindt plaats van 27 tot en met 29 januari in Ahoy Rotterdam.

www.gevel-online.nl