Vertraagde groei aantal robots vormt risico voor productiviteitsgroei

De toename van het aantal robots stagneert in Nederland. Dat terwijl juist versnelling van de robotisering nodig is, evenals een slimmere toepassing van de robots. Deze combinatie draagt bij aan de noodzakelijke groei van de arbeidsproductiviteit en dus van de economische groei, concludeert het ING Economisch Bureau in een vandaag verschenen publicatie ter gelegenheid van de vier IndustrieTOPs.

Productiviteitsgroei industrie zwakt af

De Nederlandse industrie kende in de periode 1996-2007 een sterke productiviteitsgroei. De gemiddelde jaarlijkse groei bedroeg 6%. Na een terugval in de crisisjaren 2008 en 2009 is de arbeidsproductiviteit weliswaar weer toegenomen, maar de gemiddelde groei halveerde en komt daarmee uit op ruim 3%.

De industriële sectoren met de hoogste arbeidsproductiviteit zijn de aardolie-, de chemische en de farmaceutische industrie, gevolgd door de elektrotechnische- en machine-industrie, de voedings- en de auto-industrie. In de kleding-, bouwmaterialen-, grafische en metaalproductenindustrie is de productiviteit het laagst. De arbeidsproductiviteitsgroei in de chemie, elektrotechniek/machines en de auto-industrie is sinds 1996 verdubbeld, maar in de voedings- en metaalindustrie was de toename lager.

Productiviteitsverbetering prioriteit voor industrie

De arbeidsmarkt voor technische beroepen is krap. Dit blijft de komende jaren zo vanwege aanhoudende economische groei en vergrijzing. Productiviteitsgroei vanwege een steeds hoger opleidingsniveau loopt tegen grenzen aan. Het overgrote deel van de Nederlandse werknemers is goed opgeleid. Bij pensionering worden deze mensen vervangen door eveneens goed opgeleide werknemers. Het blijft uiteraard belangrijk te investeren in training van personeel om zo nieuwe technologieën optimaal te benutten en ook zo de productiviteit te verhogen. Het Centraal Planbureau analyseerde eerder dat voor sterkere reële loonstijgingen vooral de arbeidsproductiviteit per gewerkt uur sneller moet toenemen.

Meer doen met minder mensen is dus een must. Meer technologie in de vorm van verregaande robotisering en digitalisering is de oplossing. In de industrie is het aantal robots vervijfvoudigd in de periode 2008-2017. Eind 2019 zullen er naar verwachting 12.000 industriële robots zijn. Opvallend is dat het groeitempo de laatste jaren is afgenomen. In 2017 kwamen er 1.000 industriële robots bij, een stijging van 13%. Het tempo van robotisering zal omhoog moeten, in meer segmenten van de industrie bovendien. Dit is een uitdaging, omdat de relatief gemakkelijk te robotiseren sectoren zoals de auto-industrie al grote stappen hebben gemaakt. Voor bijvoorbeeld robotisering in de bouwsector is er nog veel groei mogelijk.